"Ο παππούς μου ήταν παπάς. Γεννήθηκα δίπλα ακριβώς στην εκκλησία που λειτουργούσε ο ίδιος. Είχαμε ένα μικρό σπίτι με δειλινά στους Αγίους Αποστόλους κάτω από την Ακρόπολη. Η μητέρα μου ήταν φιλόλογος και είχε μανία με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Αυτή με πήγαινε συγχρόνως στα Μουσεία η την Ακρόπολη και παντού όπου μπορούσε να συναντήσει αρχαία πράγματα. Μου άρεσαν πολύ τα εικονογραφημένα αρχαία βάζα, ιδίως οι λευκές λήκυθοι, που εικόνιζαν νεκρικές παραστάσεις. Πιο πολύ όμως με συγκινούσαν τα κυκλαδικά ειδώλια με στυλιζαρισμένα χέρια, τα μονοκόμματα σώματα που μοιάζανε με παιχνίδια. Ο πατέρας μου ήταν μουσικός και έτσι έμαθα να παίζω βιολί. Δεν νομίζω ότι αυτό με επηρέασε καθόλου. Γιατί ήθελα να ζωγραφίζω από μικρό παιδί. Μέχρι τα δεκαεφτά μου χρόνια ζωγράφιζα μόνος μου και είχα όλο τον μαγικό κόσμο των εικόνων, στις εκκλησίες, και από την άλλη μεριά την αγαλματολατρεία των αρχαίων Ελλήνων. Ύστερα πήγα και σπούδασα στην Σχολή Καλών Τεχνών. Ο δάσκαλος μας ο Μόραλης είχε μια επιρροή επάνω μας τόσο σαν καλλιτέχνης, όσο και σαν άνθρωπος. Μάθαμε να βλέπουμε τις επιδράσεις του σκότους επί του φωτός και τανάπαλιν καθώς και τις αλλοιώσεις των σχημάτων των αντικειμένων εξ αιτίας του φωτός".
Λόγια καρδιάς του ζωγράφου Αλέκου Φασιανού, κατά τη διάρκεια της τελετής βράβευσης των "Βιβλιοδρομιών" στο Μουσείο της Ακρόπολης τον Δεκέμβριο του 2013, όπου τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα τον είχαν τιμήσει για την φιλοτέχνηση της αφίσας που μας πρόσφερε, βάζοντας την εικαστική του σφραγίδα στον μεγαλύτερο θεσμό μαθητικής φιλαναγνωσίας σε Ελλάδα, Κύπρο και απόδημο Ελληνισμό. Παρόντων του τότε διευθυντή του Μουσείου της Ακρόπολης κ. Δημήτρη Παντερμαλή, του κ. Ελευθέριου Γείτονα, γενικού διευθυντή των Εκπαιδευτηρίων μας, μαθητών και μαθητριών, γονέων, συγγραφέων, εκπαιδευτικών, ο τιμώμενος καλλιτέχνης μίλησε για τη σημασία της Παιδείας και του Πολιτισμού, για τη ζωγραφική: "Εγινα ζωγράφος για να είμαι ελεύθερος. Η ζωή είναι αναπνοή για μένα. Δράση, έκφραση, αγωνία για το επόμενο έργο, αλλά και λύτρωση κάθε φορά που υλοποιείται.Από μικρός κατάλαβα ότι αυτό ήταν το πάθος μου".
Ο Αλέκος Φασιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ (1955-1960) με τον Γιάννη Μόραλη. Λίγο μετά την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1960, γκαλερί Α23), πήγε στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα λιθογραφίας στην Ecole des Βeaux-Αrts, κοντά στους Clairin και Dayez (1962-64). Τελικά εγκαταστάθηκε πιο μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έζησε επί 35 χρόνια, κρατώντας πάντως μια στενή και τακτική σχέση με την Ελλάδα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του διαμορφώθηκαν βαθμιαία, στη διάρκεια της διαμονής του στο Παρίσι, όπου είχε την ευκαιρία να εξοικειωθεί, μεταξύ άλλων, με τις μοντέρνες τάσεις της δεκαετίας του 1960. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλους έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του, δεν συντάχθηκε εμφανώς με τα ευρωπαϊκά πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής. Παρέμεινε πιστός στην παραστατική ζωγραφική και στις ελληνικές καταβολές του, διατηρώντας μέχρι τέλους το σεβασμό του για κάποια διδάγματα της γενιάς του 30, την αγάπη του για την ελληνική τέχνη (αρχαία, βυζαντινή, λαϊκή), και τους ισχυρούς δεσμούς του με τη βιωμένη εμπειρία του ελληνικού χώρου.
Στα θέματά του κυριαρχεί η ανθρώπινη φιγούρα, η οποία αποδίδεται αρχικά με μια ηθελημένη απλοϊκότητα, αλλά με τον καιρό εξελίσσεται και αποκτά μια κυρίαρχη παρουσία στο χώρο. Σχεδιάζεται σχηματοποιημένα, με λιτά και καθαρά περιγράμματα, σε συνθέσεις επίπεδες με ελάχιστη φωτοσκίαση. Συχνά το χρώμα απλώνεται έντονο και εννιαίο σε όλη την επιφάνεια της μορφής, δίνοντας μια εντυπωσιακή μνημειακότητα στην εικόνα, η οποία λειτουργεί κυρίως ποιητικά και όχι ρεαλιστικά. Τα μοτίβα που κατά καιρούς εμφανίζονται στη ζωγραφική του, τόσο τα καθαρώς ανθρωποκεντρικά (ποδηλάτες, καπνιστές, ερωτικά ζευγάρια, κ.ά) όσο και εκείνα που περιγράφουν αντικείμενα ή χώρους, προέρχονται καταρχήν από μια οικεία καθημερινότητα, η οποία όμως παίρνει μια μυθική διάσταση, ιδίως όταν υπάρχουν και άμεσες αναφορές σε πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.
Έχει ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων γνωστών ποιητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και τη Γαλλία (των Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Aragon, Apollinaire κ.ά.). Έχει επίσης σχεδιάσει αφίσες και γραμματόσημα. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων. Επίσης έχει εκδόσει δικά του κείμενα, πεζά και ποιητικά. Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για το Σταθμό Μεταξουργείο του αθηναϊκού Μετρό. Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του. Το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Legion d’Honneur (Officier des Lettres et des Arts).Παρουσίασε το έργο του σε περισσότερες από 70 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η τελευταία αναδρομική του έκθεση έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη (2004), με τίτλο Φασιανός, Μυθολογίες του καθημερινού. Συμμετείχε επανειλημμένα σε ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς διοργανώσεις στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου (Μπιενάλε Sao Paulo 1971, Μπιενάλε Βενετίας 1972, Ευρωπάλια, Βρυξέλλες 1982, Μπιενάλε Γραφιστικής Μπάντεν – Μπάντεν 1985, κ. ά.).
Ας θυμηθούμε ένα απόσπασμα από παλαιότερη συνέντευξή του:
«Αφού τελείωσα τη Σχολή Καλών Τεχνών, πήρα υποτροφία από το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Η Γαλλία αγκάλιαζε τους καλλιτέχνες, είχε οργανωμένους χώρους τέχνης. Εφυγα λοιπόν - τρεις μέρες ταξίδι με τρένο. Εκανα αμέσως έκθεση και είχε πάει πολύ καλά. Ετσι πήρα δύναμη και κουράγιο να συνεχίσω. Εκατσα σχεδόν σαράντα χρόνια και να φανταστεί κανείς πως την πρώτη μέρα που έφτασα ήθελα να φύγω. Υπέφερα από το γκρίζο και τους καπνούς της πόλης. Γίνονταν σημαντικά πράγματα εκεί για μένα και όφειλα να μείνω. Στο μυαλό μου βέβαια η “αιώνια επάνοδος”. Ετσι τα καλοκαίρια γυρνούσα, ο Ελύτης με συμβούλευε να γυρίζω. Παρόλο που τα πράγματα πήγαιναν καλά, δεν αποδέχτηκα το γαλλικό διαβατήριο. Τους ευχαρίστησα που μου το πρόσφεραν, αλλά δεν το χρειαζόμουν. Οπως δεν ήθελα να γίνω καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών και στην Beaux Arts. Για τον ίδιο λόγο, να είμαι ελεύθερος, να χειρίζομαι τον χρόνο όπως προτιμούσα. Στο Παρίσι έγινα φίλος με διάφορους, ποιητές, συγγραφείς, λόγιους, πολιτικούς. Σε ένα εστιατόριο μου σύστησαν τυχαία τον Λουί Αραγκόν και εκείνος χαρούμενος μου λέει: “Σας έχω μια έκπληξη, ακολουθήστε με”. Με οδήγησε στο σπίτι του όπου για μεγάλη μου χαρά είδα στους τοίχους του έργα μου, ανάμεσα σε έργα του Πικάσο, του Μπρακ και κάποιων σουρεαλιστών. Μου είπε ότι είμαι ο τελευταίος Μεσογειακός ζωγράφος. Είναι αλήθεια. Πώς να ξεφύγω από τον ήλιο, τις ώχρες, τα μπλε; Μου είπε πως μαθαίνω τον κόσμο ένα νέο τρόπο να αγαπά. Ο Μιτεράν επίσης έχει τιμήσει τη δουλειά μου. Η Μελίνα Μερκούρη με ονόμασε κάποτε εθνικό ζωγράφο, όταν όμως ο Μιτεράν το άκουσε, της απάντησε πως είμαι δικός τους εθνικός ζωγράφος".
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΦΟΙ ΠΑΠΠΑ
Στα θέματά του κυριαρχεί η ανθρώπινη φιγούρα, η οποία αποδίδεται αρχικά με μια ηθελημένη απλοϊκότητα, αλλά με τον καιρό εξελίσσεται και αποκτά μια κυρίαρχη παρουσία στο χώρο. Σχεδιάζεται σχηματοποιημένα, με λιτά και καθαρά περιγράμματα, σε συνθέσεις επίπεδες με ελάχιστη φωτοσκίαση. Συχνά το χρώμα απλώνεται έντονο και εννιαίο σε όλη την επιφάνεια της μορφής, δίνοντας μια εντυπωσιακή μνημειακότητα στην εικόνα, η οποία λειτουργεί κυρίως ποιητικά και όχι ρεαλιστικά. Τα μοτίβα που κατά καιρούς εμφανίζονται στη ζωγραφική του, τόσο τα καθαρώς ανθρωποκεντρικά (ποδηλάτες, καπνιστές, ερωτικά ζευγάρια, κ.ά) όσο και εκείνα που περιγράφουν αντικείμενα ή χώρους, προέρχονται καταρχήν από μια οικεία καθημερινότητα, η οποία όμως παίρνει μια μυθική διάσταση, ιδίως όταν υπάρχουν και άμεσες αναφορές σε πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.
Έχει ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων γνωστών ποιητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και τη Γαλλία (των Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Aragon, Apollinaire κ.ά.). Έχει επίσης σχεδιάσει αφίσες και γραμματόσημα. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων. Επίσης έχει εκδόσει δικά του κείμενα, πεζά και ποιητικά. Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για το Σταθμό Μεταξουργείο του αθηναϊκού Μετρό. Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του. Το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Legion d’Honneur (Officier des Lettres et des Arts).Παρουσίασε το έργο του σε περισσότερες από 70 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η τελευταία αναδρομική του έκθεση έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη (2004), με τίτλο Φασιανός, Μυθολογίες του καθημερινού. Συμμετείχε επανειλημμένα σε ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς διοργανώσεις στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου (Μπιενάλε Sao Paulo 1971, Μπιενάλε Βενετίας 1972, Ευρωπάλια, Βρυξέλλες 1982, Μπιενάλε Γραφιστικής Μπάντεν – Μπάντεν 1985, κ. ά.).
Ας θυμηθούμε ένα απόσπασμα από παλαιότερη συνέντευξή του:
«Αφού τελείωσα τη Σχολή Καλών Τεχνών, πήρα υποτροφία από το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Η Γαλλία αγκάλιαζε τους καλλιτέχνες, είχε οργανωμένους χώρους τέχνης. Εφυγα λοιπόν - τρεις μέρες ταξίδι με τρένο. Εκανα αμέσως έκθεση και είχε πάει πολύ καλά. Ετσι πήρα δύναμη και κουράγιο να συνεχίσω. Εκατσα σχεδόν σαράντα χρόνια και να φανταστεί κανείς πως την πρώτη μέρα που έφτασα ήθελα να φύγω. Υπέφερα από το γκρίζο και τους καπνούς της πόλης. Γίνονταν σημαντικά πράγματα εκεί για μένα και όφειλα να μείνω. Στο μυαλό μου βέβαια η “αιώνια επάνοδος”. Ετσι τα καλοκαίρια γυρνούσα, ο Ελύτης με συμβούλευε να γυρίζω. Παρόλο που τα πράγματα πήγαιναν καλά, δεν αποδέχτηκα το γαλλικό διαβατήριο. Τους ευχαρίστησα που μου το πρόσφεραν, αλλά δεν το χρειαζόμουν. Οπως δεν ήθελα να γίνω καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών και στην Beaux Arts. Για τον ίδιο λόγο, να είμαι ελεύθερος, να χειρίζομαι τον χρόνο όπως προτιμούσα. Στο Παρίσι έγινα φίλος με διάφορους, ποιητές, συγγραφείς, λόγιους, πολιτικούς. Σε ένα εστιατόριο μου σύστησαν τυχαία τον Λουί Αραγκόν και εκείνος χαρούμενος μου λέει: “Σας έχω μια έκπληξη, ακολουθήστε με”. Με οδήγησε στο σπίτι του όπου για μεγάλη μου χαρά είδα στους τοίχους του έργα μου, ανάμεσα σε έργα του Πικάσο, του Μπρακ και κάποιων σουρεαλιστών. Μου είπε ότι είμαι ο τελευταίος Μεσογειακός ζωγράφος. Είναι αλήθεια. Πώς να ξεφύγω από τον ήλιο, τις ώχρες, τα μπλε; Μου είπε πως μαθαίνω τον κόσμο ένα νέο τρόπο να αγαπά. Ο Μιτεράν επίσης έχει τιμήσει τη δουλειά μου. Η Μελίνα Μερκούρη με ονόμασε κάποτε εθνικό ζωγράφο, όταν όμως ο Μιτεράν το άκουσε, της απάντησε πως είμαι δικός τους εθνικός ζωγράφος".
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΦΟΙ ΠΑΠΠΑ
RSS Feed
