Η διδασκαλία των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) στο Δημοτικό
Γενικό πλαίσιο
Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών - ΤΠΕ αποτελούν μία αδιαμφισβήτητα σημαντική συνιστώσα της ανθρώπινης δραστηριότητας που επηρεάζει όλους μας σε ατομικό, εθνικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες και αναμένεται να μας επηρεάσει ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Στην οικονομία, τη διοίκηση, την παραγωγική διαδικασία, την κατανάλωση, την υγεία, την έρευνα και τις επικοινωνίες, οι νέες τεχνολογίες μετασχηματίζουν τον κόσμο. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η τεχνολογία 3D και το Internet των πραγμάτων μάς προϊδεάζουν για τις ανατροπές του μέλλοντος[1]. Για να ανταποκριθούν στις ανάγκες αυτές, οι άνθρωποι θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους, ώστε να είναι σε θέση να διαχειριστούν τις διαρκείς τεχνολογικές αλλαγές, οι οποίες είναι αναπόφευκτες και συχνά καθολικές και παγκόσμιες[2]. Σε αυτό το πλαίσιο, η διδασκαλία των ΤΠΕ στο δημοτικό αποτελεί ένα βασικό όχημα για να έλθουν σε επαφή τα παιδιά με τον κόσμο των νέων τεχνολογιών και να κατανοήσουν τον τρόπο που αναπαριστούν, συλλέγουν, αξιολογούν και επεξεργάζονται τις πληροφορίες. Μέσα από το μάθημα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών οι μαθητές αναπτύσσουν ένα πλέγμα ψηφιακών ικανοτήτων που τους επιτρέπει όχι μόνο να τις χρησιμοποιούν στο αντίστοιχο μάθημα, αλλά σε ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία και την καθημερινή τους ζωή. Η ανάπτυξη των γνώσεων και των ικανοτήτων στον τομέα των ΤΠΕ ξεκινάει από το Νηπιαγωγείο και συνεχίζεται με ένα συνεκτικό πρόγραμμα σπουδών στο Γυμνάσιο και το Λύκειο με απώτερο στόχο τη συμμετοχή τους στην κοινωνία της γνώσης και τη δια βίου μάθηση.
Οι Τ.Π.Ε. στο Δημοτικό των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα
Ο στόχοι του μαθήματος ΤΠΕ στο Δημοτικό είναι η καλλιέργεια του:
1. Ψηφιακού Γραμματισμού (Digital Literacy) που περιλαμβάνει την
a. Αναζήτηση, συλλογή αξιολόγηση και διαχείριση της πληροφορίας από ποικίλα μέσα και πηγές.
b. Δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου και νέων πληροφοριών.
c. Επικοινωνία, συνεργασία και διαμοίραση πληροφοριών.
2. Πληροφοριακού Γραμματισμού (Information Literacy) που αφορά στην οικοδόμηση γνώσεων για τις βασικές έννοιες της πληροφορικής και της υπολογιστικής τεχνολογίας. Ο Πληροφοριακός Γραμματισμός εκτός από την οικοδόμηση γνώσεων περιλαμβάνει την ανάπτυξη της Αλγοριθμικής σκέψης και της προγραμματιστικής ικανότητας που αποτελούν τις βασικές συνιστώσες της Υπολογιστικής σκέψης (Computational thinking).
Για την επίτευξη των στόχων του μαθήματος για το Δημοτικό Σχολείο, το Πρόγραμμα Σπουδών των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα οργανώνεται σε τέσσερις βασικούς άξονες:
1) Εισαγωγή στις βασικές έννοιες χειρισμού των Η/Υ
Οι μαθητές μαθαίνουν τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και πώς να τον χειρίζονται. Αξιοποιώντας ένα σύνολο εφαρμογών και δραστηριοτήτων αντιλαμβάνονται ποια είναι τα μέρη του υπολογιστή και ποιος είναι ο ρόλος τους. Ασκούνται στο παραθυρικό περιβάλλον, στη διαχείριση αρχείων και φακέλων, στη χρήση του ποντικιού και του πληκτρολογίου.
2) Καταχώριση και παραμετροποίηση δεδομένων σε υπολογιστικά συστήματα
Οι μαθητές στις διάφορες τάξεις του Δημοτικού εξοικειώνονται και εμβαθύνουν ακολουθώντας ένα σπειροειδές αναλυτικό πρόγραμμα, στις εφαρμογές word, excel και powerpoint του MS Office.
Στην ενότητα του κειμενογράφου οι μαθητές μαθαίνουν:
Στην ενότητα των υπολογιστικών φύλλων οι μαθητές μαθαίνουν:
Στην ενότητα των παρουσιάσεων οι μαθητές μαθαίνουν:
Επιπλέον, μέσα από απλές εφαρμογές ζωγραφικής (AUTODRAW), τα παιδιά έρχονται σε μία πρώτη επαφή με έννοιες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη σε συνδυασμό με τη δημιουργία και την έκφραση.
3) Ορθή χρήση του διαδικτύου
Στο πρόγραμμα διδασκαλίας των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών το σχολείο μας έχει συμπεριλάβει στο εκπαιδευτικό υλικό μία σειρά κατάλληλα επιλεγμένων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την ορθή και ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Οι μαθητές μας μαθαίνουν πώς να αντλούν και να αξιολογούν πληροφορίες, να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μέσα από το διαδίκτυο. Συζητούν για τους κινδύνους, τους βασικούς κανόνες ασφάλειας και συνειδητοποιούν την ανάγκη να προστατέψουν τα προσωπικά τους δεδομένα.
4) Προγραμματισμός
Μέσα από την αξιοποίηση επιλεγμένων εφαρμογών οπτικού προγραμματισμού οι μαθητές εξοικειώνονται με την έννοια και τις βασικές δομές των αλγορίθμων. Με ενδιαφέρουσες εφαρμογές, που περιλαμβάνουν ένα εικονικό περιβάλλον, καταφέρνουν να αναλύουν ένα πρόβλημα σε απλούστερα, να συνθέτουν ένα έργο, να δημιουργούν δικά τους έργα και να καλλιεργούν την αλγοριθμική τους σκέψη. Στη διάρκεια της «εβδομάδας κώδικα» οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν και να παρουσιάσουν δικές τους εφαρμογές.
Το Δημοτικό χρησιμοποιεί 4 εργαστήρια πληροφορικής και 2 εργαστήρια Ρομποτικής. Προκειμένου το μάθημά μας να είναι πιο αποτελεσματικό κάθε τμήμα χωρίζεται στη μέση και σε επίπεδο εργαστηρίου ο κάθε μαθητής έχει τον δικό του υπολογιστή. Μέσα από ένα ευχάριστο και φιλικό προς τα παιδιά περιβάλλον καταφέρνουν να εξοικειωθούν με τον υπολογιστή και τα εργαλεία του, να μάθουν να τον χειρίζονται σωστά και να τον χρησιμοποιούν ως βοήθημα και εργαλείο στην καθημερινή τους ζωή.
Πρόσθετα εκπαιδευτικά προγράμματα
Δραστηριότητες και διαγωνισμοί ρομποτικής
Παράλληλα με το πρόγραμμα σπουδών το τμήμα πληροφορικής του Δημοτικού έχει πρωτοστατήσει στην ανάπτυξη ενός προγράμματος STEM - ρομποτικής που ξεκινάει από το Νηπιαγωγείο και συνεχίζεται σε όλη τη σχολική τους πορεία. Χάρη στις δεξιότητες που αποκτούν στη ρομποτική, οι μαθητές μας διακρίνονται στους Πανελλήνιους διαγωνισμούς ρομποτικής.
Μέσα από τις δραστηριότητες της ρομποτικής τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται για να καταφέρουν να σχεδιάσουν, να συνθέσουν και να προγραμματίσουν μία κατασκευή συμμετέχοντας σε μία διαδικασία μέσα από την οποία η απόκτηση γνώσης και η ανάπτυξη δεξιοτήτων έχει έντονα τα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Η προετοιμασία των παιδιών πραγματοποιείται στα δύο εργαστήρια ρομποτικής του σχολείου που είναι εξοπλισμένα με τα σύγχρονα kit ρομποτικής της Lego.
Στο πλαίσιο της ενασχόλησης των παιδιών με την εκπαιδευτική ρομποτική επιτυγχάνεται:
Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών - ΤΠΕ αποτελούν μία αδιαμφισβήτητα σημαντική συνιστώσα της ανθρώπινης δραστηριότητας που επηρεάζει όλους μας σε ατομικό, εθνικό, επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο τις τελευταίες δεκαετίες και αναμένεται να μας επηρεάσει ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Στην οικονομία, τη διοίκηση, την παραγωγική διαδικασία, την κατανάλωση, την υγεία, την έρευνα και τις επικοινωνίες, οι νέες τεχνολογίες μετασχηματίζουν τον κόσμο. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η τεχνολογία 3D και το Internet των πραγμάτων μάς προϊδεάζουν για τις ανατροπές του μέλλοντος[1]. Για να ανταποκριθούν στις ανάγκες αυτές, οι άνθρωποι θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους, ώστε να είναι σε θέση να διαχειριστούν τις διαρκείς τεχνολογικές αλλαγές, οι οποίες είναι αναπόφευκτες και συχνά καθολικές και παγκόσμιες[2]. Σε αυτό το πλαίσιο, η διδασκαλία των ΤΠΕ στο δημοτικό αποτελεί ένα βασικό όχημα για να έλθουν σε επαφή τα παιδιά με τον κόσμο των νέων τεχνολογιών και να κατανοήσουν τον τρόπο που αναπαριστούν, συλλέγουν, αξιολογούν και επεξεργάζονται τις πληροφορίες. Μέσα από το μάθημα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών οι μαθητές αναπτύσσουν ένα πλέγμα ψηφιακών ικανοτήτων που τους επιτρέπει όχι μόνο να τις χρησιμοποιούν στο αντίστοιχο μάθημα, αλλά σε ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία και την καθημερινή τους ζωή. Η ανάπτυξη των γνώσεων και των ικανοτήτων στον τομέα των ΤΠΕ ξεκινάει από το Νηπιαγωγείο και συνεχίζεται με ένα συνεκτικό πρόγραμμα σπουδών στο Γυμνάσιο και το Λύκειο με απώτερο στόχο τη συμμετοχή τους στην κοινωνία της γνώσης και τη δια βίου μάθηση.
Οι Τ.Π.Ε. στο Δημοτικό των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα
Ο στόχοι του μαθήματος ΤΠΕ στο Δημοτικό είναι η καλλιέργεια του:
1. Ψηφιακού Γραμματισμού (Digital Literacy) που περιλαμβάνει την
a. Αναζήτηση, συλλογή αξιολόγηση και διαχείριση της πληροφορίας από ποικίλα μέσα και πηγές.
b. Δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου και νέων πληροφοριών.
c. Επικοινωνία, συνεργασία και διαμοίραση πληροφοριών.
2. Πληροφοριακού Γραμματισμού (Information Literacy) που αφορά στην οικοδόμηση γνώσεων για τις βασικές έννοιες της πληροφορικής και της υπολογιστικής τεχνολογίας. Ο Πληροφοριακός Γραμματισμός εκτός από την οικοδόμηση γνώσεων περιλαμβάνει την ανάπτυξη της Αλγοριθμικής σκέψης και της προγραμματιστικής ικανότητας που αποτελούν τις βασικές συνιστώσες της Υπολογιστικής σκέψης (Computational thinking).
Για την επίτευξη των στόχων του μαθήματος για το Δημοτικό Σχολείο, το Πρόγραμμα Σπουδών των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα οργανώνεται σε τέσσερις βασικούς άξονες:
1) Εισαγωγή στις βασικές έννοιες χειρισμού των Η/Υ
Οι μαθητές μαθαίνουν τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και πώς να τον χειρίζονται. Αξιοποιώντας ένα σύνολο εφαρμογών και δραστηριοτήτων αντιλαμβάνονται ποια είναι τα μέρη του υπολογιστή και ποιος είναι ο ρόλος τους. Ασκούνται στο παραθυρικό περιβάλλον, στη διαχείριση αρχείων και φακέλων, στη χρήση του ποντικιού και του πληκτρολογίου.
2) Καταχώριση και παραμετροποίηση δεδομένων σε υπολογιστικά συστήματα
Οι μαθητές στις διάφορες τάξεις του Δημοτικού εξοικειώνονται και εμβαθύνουν ακολουθώντας ένα σπειροειδές αναλυτικό πρόγραμμα, στις εφαρμογές word, excel και powerpoint του MS Office.
Στην ενότητα του κειμενογράφου οι μαθητές μαθαίνουν:
- Να πληκτρολογούν και να μορφοποιούν κείμενα.
- Να αντιγράφουν και να μετακινούν εικόνες και άλλα αντικείμενα.
- Να χρησιμοποιούν τον ορθογραφικό έλεγχο.
- Να εισάγουν και να μορφοποιούν πίνακες.
- Να αναπτύσσουν ολοκληρωμένα και με τεχνική αρτιότητα τις σχετικές εργασίες που αναλαμβάνουν.
Στην ενότητα των υπολογιστικών φύλλων οι μαθητές μαθαίνουν:
- Να δημιουργούν και να τροποποιούν απλά υπολογιστικά φύλλα.
- Να εισάγουν απλές σχέσεις υπολογισμού.
- Να χρησιμοποιούν τεχνικές αντιγραφής δεδομένων και μαθηματικών υπολογισμών.
- Να μορφοποιούν τα περιεχόμενα ενός κελιού.
- Να δημιουργούν απλά γραφήματα χρησιμοποιώντας τα δεδομένα ενός υπολογιστικού φύλλου.
Στην ενότητα των παρουσιάσεων οι μαθητές μαθαίνουν:
- Να δημιουργούν παρουσιάσεις, να εισάγουν εικόνες και σχήματα με ταυτόχρονη αξιοποίηση των εργαλείων σχεδίασης, χρονισμού και εναλλαγής των διαφανειών των παρουσιάσεων.
Επιπλέον, μέσα από απλές εφαρμογές ζωγραφικής (AUTODRAW), τα παιδιά έρχονται σε μία πρώτη επαφή με έννοιες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη σε συνδυασμό με τη δημιουργία και την έκφραση.
3) Ορθή χρήση του διαδικτύου
Στο πρόγραμμα διδασκαλίας των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών το σχολείο μας έχει συμπεριλάβει στο εκπαιδευτικό υλικό μία σειρά κατάλληλα επιλεγμένων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την ορθή και ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Οι μαθητές μας μαθαίνουν πώς να αντλούν και να αξιολογούν πληροφορίες, να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μέσα από το διαδίκτυο. Συζητούν για τους κινδύνους, τους βασικούς κανόνες ασφάλειας και συνειδητοποιούν την ανάγκη να προστατέψουν τα προσωπικά τους δεδομένα.
4) Προγραμματισμός
Μέσα από την αξιοποίηση επιλεγμένων εφαρμογών οπτικού προγραμματισμού οι μαθητές εξοικειώνονται με την έννοια και τις βασικές δομές των αλγορίθμων. Με ενδιαφέρουσες εφαρμογές, που περιλαμβάνουν ένα εικονικό περιβάλλον, καταφέρνουν να αναλύουν ένα πρόβλημα σε απλούστερα, να συνθέτουν ένα έργο, να δημιουργούν δικά τους έργα και να καλλιεργούν την αλγοριθμική τους σκέψη. Στη διάρκεια της «εβδομάδας κώδικα» οι μαθητές καλούνται να αναπτύξουν και να παρουσιάσουν δικές τους εφαρμογές.
Το Δημοτικό χρησιμοποιεί 4 εργαστήρια πληροφορικής και 2 εργαστήρια Ρομποτικής. Προκειμένου το μάθημά μας να είναι πιο αποτελεσματικό κάθε τμήμα χωρίζεται στη μέση και σε επίπεδο εργαστηρίου ο κάθε μαθητής έχει τον δικό του υπολογιστή. Μέσα από ένα ευχάριστο και φιλικό προς τα παιδιά περιβάλλον καταφέρνουν να εξοικειωθούν με τον υπολογιστή και τα εργαλεία του, να μάθουν να τον χειρίζονται σωστά και να τον χρησιμοποιούν ως βοήθημα και εργαλείο στην καθημερινή τους ζωή.
Πρόσθετα εκπαιδευτικά προγράμματα
Δραστηριότητες και διαγωνισμοί ρομποτικής
Παράλληλα με το πρόγραμμα σπουδών το τμήμα πληροφορικής του Δημοτικού έχει πρωτοστατήσει στην ανάπτυξη ενός προγράμματος STEM - ρομποτικής που ξεκινάει από το Νηπιαγωγείο και συνεχίζεται σε όλη τη σχολική τους πορεία. Χάρη στις δεξιότητες που αποκτούν στη ρομποτική, οι μαθητές μας διακρίνονται στους Πανελλήνιους διαγωνισμούς ρομποτικής.
Μέσα από τις δραστηριότητες της ρομποτικής τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται για να καταφέρουν να σχεδιάσουν, να συνθέσουν και να προγραμματίσουν μία κατασκευή συμμετέχοντας σε μία διαδικασία μέσα από την οποία η απόκτηση γνώσης και η ανάπτυξη δεξιοτήτων έχει έντονα τα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Η προετοιμασία των παιδιών πραγματοποιείται στα δύο εργαστήρια ρομποτικής του σχολείου που είναι εξοπλισμένα με τα σύγχρονα kit ρομποτικής της Lego.
Στο πλαίσιο της ενασχόλησης των παιδιών με την εκπαιδευτική ρομποτική επιτυγχάνεται:
- Η εξοικείωσή τους με τις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία.
- Η ανάπτυξη της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων.
- Η ανάπτυξη αλγοριθμικής σκέψης.
- Η ενδυνάμωση των τεχνικών παρουσίασης εργασιών.
- Η ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας και η ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους.
- Η κατανόηση της σημασίας της διαχείρισης του χρόνου και της οργάνωσης του χώρου εργασίας.
[1] World Economic Forum (2017). The Global Risks Report. Ανακτήθηκε Μάρτιος 2022 από: https://www.weforum.org/reports/the-global-risks-report-2017
[2] Καρανικόλα, Ζ. & Παναγιωτόπουλος, Γ. (2019). 4η Βιομηχανική Επανάσταση: Η πρόκληση της αλλαγής του προφίλ δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού. Εκδόσεις: Γρηγόρη.
[2] Καρανικόλα, Ζ. & Παναγιωτόπουλος, Γ. (2019). 4η Βιομηχανική Επανάσταση: Η πρόκληση της αλλαγής του προφίλ δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού. Εκδόσεις: Γρηγόρη.
