Μαθητική Ομάδα Βιοηθικής Έρευνας
Τι είναι Βιοηθική;
Η καθηγήτρια Μυρτώ Δραγώνα Μονάχου, σε άρθρο της στο περιοδικό «Επιστήμη και Κοινωνία, Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας» ορίζει τη βιοηθική ως εξής: «Ως όρος η «βιοηθική» επινοήθηκε πριν από τριάντα χρόνια, χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε ευρεία έννοια όπως συμβαίνει σπάνια και σήμερα βαθμηδόν συρρικνώθηκε ως μετεξέλιξη της ιατρικής ηθικής και στις μέρες μας κατέληξε αυτόνομη και σύνθετη ηθικο-κοινωνική οικουμενική δραστηριότητα. Καίτοι καθιερώθηκε ως ο σημαντικότερος κλάδος της εφαρμοσμένης ηθικής και αποκρυσταλλώθηκε ως έρευνα των ηθικών προβλημάτων και διλημμάτων που προκύπτουν από την ιλιγγιώδη ανάπτυξη των βιοεπιστημών και της βιοτεχνολογίας, συχνά αμφισβητείται η αρμοδιότητα και μεθοδολογία της γιατί δεν αντιμετωπίζεται πάντα ως εφαρμοσμένη φιλοσοφία.
Η βιοηθική δεν εφαρμόζει ωστόσο γραμμικά στην πράξη καθιερωμένες και νεότερες ηθικές θεωρίες, αναλύει καταστάσεις με βάση οικουμενικές αξίες, σέβεται την ελευθερία της έρευνας, παίρνει σοβαρά υπόψη της τα επιστημονικά δεδομένα για το καλό του ανθρώπου και στήνει έννοιες- γέφυρες ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη, όπως είναι η δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά βάση χρησιμοποιεί ως κριτήριο αξιολόγησης και ελέγχου των τεχνο- επιστημονικών επιτευγμάτων τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων που πιστεύεται ότι διακυβεύεται από τη βιοτεχνολογική επανάσταση όπως προκύπτει και από την πρόταξη του σεβασμού τους στις πρόσφατες ευρωπαϊκές και διεθνείς σχετικές διακηρύξεις.»
Γιατί μελετάμε τη Βιοηθική;
Η Βιοηθική ουσιαστικά αγγίζει διάφορα επιστημονικά αντικείμενα και βασικός της στόχος είναι μέσω της επιστημονικής παρατήρησης, της έρευνας και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα κοινωνικά δεδομένα να επικουρεί τη Νομική Επιστήμη ώστε να καταλήγει σε νόμους που προστατεύουν τον ασθενή αλλά και τον εκάστοτε λειτουργό υγείας.
Η έννοια του κοινωνικού «συμβιβασμού» στη Βιοηθική
Σε ένα κοινωνικό σύνολο είναι λογικό να υπάρχουν πληθώρα απόψεων, σκέψεων, ιδεών και πεποιθήσεων. Πολλές από αυτές, είτε προέρχονται από το χώρο της θρησκείας, είτε από το χώρο της πολιτικής είτε από συνειδητή προσωπική επιλογή, οδηγούν τους ανθρώπους σε διαφορετικές προσεγγίσεις σε όλα τα ζητήματα, ιδιαίτερα σε αυτά που αφορούν σε θέματα ιδεολογίας και πίστης.
Οι δύο τελευταίοι αυτοί παράγοντες, επηρεάζουν πολλές φορές τις αποφάσεις ακόμη και για το σημαντικότερο αγαθό για τον άνθρωπο που είναι η ανθρώπινη ζωή. Η Βιοηθική έρευνα επικουρεί τη Νομική επιστήμη με τέτοιο τρόπο ώστε, αφού θα ληφθούν υπόψη όλες οι ιδεολογικές προσεγγίσεις να καταλήξουμε στο λεγόμενο «κοινωνικό συμβιβασμό», δηλαδή σε αποφάσεις που αφενός θα σέβονται όλες τις προσεγγίσεις, αφετέρου θα προστατεύουν τη ζωή , την υγεία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Οι Επιστήμες που ασχολούνται με την Βιοηθική
Οι βασικές επιστήμες που ασχολούνται με τη βιοηθική είναι οι εξής:
Α. Ιατρική Β. Νομική Γ. Γενετική Δ. Φιλοσοφία Ε. Θεολογία Στ. Κοινωνιολογία Ζ. Βιολογία Η. Φαρμακευτική Θ. Χημεία Ια. Νοσηλευτική Ιβ. Ψυχολογία Ιγ. Οικονομικές Επιστήμες Ιδ. Πολιτικές Επιστήμες Ιε. Ιστορία
Γιατί «Βιοηθική» στο σχολείο;
Το σχολείο είναι ή τουλάχιστο πρέπει να είναι ένας ζωντανός οργανισμός που θα αφουγκράζεται τις ανησυχίες της εποχής σε όλα τα επίπεδα και να προτείνει βιώσιμες λύσεις για τα σύγχρονα επιστημονικά ζητήματα. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η ταχύτητα με την οποία η τεχνολογία και η επιστήμη εξελίσσονται και είναι πολύ σημαντικό οι μαθητές να μπορούν να κατανοήσουν τη δυναμική αυτών των εξελίξεων.
Το σχολείο αποτελεί προπαρασκευαστικό στάδιο για την γενικότερα ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών, καθώς και για την ενεργή συμμετοχή τους σε επιστημονικά, ερευνητικά και κοινωνικά τεκταινόμενα.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα για πρώτη φορά στην Ελλάδα λειτουργούν Μαθητική Ομάδα Βιοηθικής Έρευνας με στόχο οι μαθητές να εισαχθούν στον χώρο της Βιοηθικής και να κατανοήσουν την αξία της εμβάθυνσης στα σύγχρονα επιστημονικά ερωτήματα , με απώτερο στόχο να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε το παραπάνω πρόγραμμα να αποτελεί το θεμέλιο λίθο για την περαιτέρω ανάπτυξη των εν λόγω ομάδων σε πανελλαδικό πλαίσιο.
Η καθηγήτρια Μυρτώ Δραγώνα Μονάχου, σε άρθρο της στο περιοδικό «Επιστήμη και Κοινωνία, Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας» ορίζει τη βιοηθική ως εξής: «Ως όρος η «βιοηθική» επινοήθηκε πριν από τριάντα χρόνια, χρησιμοποιήθηκε αρχικά σε ευρεία έννοια όπως συμβαίνει σπάνια και σήμερα βαθμηδόν συρρικνώθηκε ως μετεξέλιξη της ιατρικής ηθικής και στις μέρες μας κατέληξε αυτόνομη και σύνθετη ηθικο-κοινωνική οικουμενική δραστηριότητα. Καίτοι καθιερώθηκε ως ο σημαντικότερος κλάδος της εφαρμοσμένης ηθικής και αποκρυσταλλώθηκε ως έρευνα των ηθικών προβλημάτων και διλημμάτων που προκύπτουν από την ιλιγγιώδη ανάπτυξη των βιοεπιστημών και της βιοτεχνολογίας, συχνά αμφισβητείται η αρμοδιότητα και μεθοδολογία της γιατί δεν αντιμετωπίζεται πάντα ως εφαρμοσμένη φιλοσοφία.
Η βιοηθική δεν εφαρμόζει ωστόσο γραμμικά στην πράξη καθιερωμένες και νεότερες ηθικές θεωρίες, αναλύει καταστάσεις με βάση οικουμενικές αξίες, σέβεται την ελευθερία της έρευνας, παίρνει σοβαρά υπόψη της τα επιστημονικά δεδομένα για το καλό του ανθρώπου και στήνει έννοιες- γέφυρες ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη, όπως είναι η δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κατά βάση χρησιμοποιεί ως κριτήριο αξιολόγησης και ελέγχου των τεχνο- επιστημονικών επιτευγμάτων τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων που πιστεύεται ότι διακυβεύεται από τη βιοτεχνολογική επανάσταση όπως προκύπτει και από την πρόταξη του σεβασμού τους στις πρόσφατες ευρωπαϊκές και διεθνείς σχετικές διακηρύξεις.»
Γιατί μελετάμε τη Βιοηθική;
Η Βιοηθική ουσιαστικά αγγίζει διάφορα επιστημονικά αντικείμενα και βασικός της στόχος είναι μέσω της επιστημονικής παρατήρησης, της έρευνας και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα κοινωνικά δεδομένα να επικουρεί τη Νομική Επιστήμη ώστε να καταλήγει σε νόμους που προστατεύουν τον ασθενή αλλά και τον εκάστοτε λειτουργό υγείας.
Η έννοια του κοινωνικού «συμβιβασμού» στη Βιοηθική
Σε ένα κοινωνικό σύνολο είναι λογικό να υπάρχουν πληθώρα απόψεων, σκέψεων, ιδεών και πεποιθήσεων. Πολλές από αυτές, είτε προέρχονται από το χώρο της θρησκείας, είτε από το χώρο της πολιτικής είτε από συνειδητή προσωπική επιλογή, οδηγούν τους ανθρώπους σε διαφορετικές προσεγγίσεις σε όλα τα ζητήματα, ιδιαίτερα σε αυτά που αφορούν σε θέματα ιδεολογίας και πίστης.
Οι δύο τελευταίοι αυτοί παράγοντες, επηρεάζουν πολλές φορές τις αποφάσεις ακόμη και για το σημαντικότερο αγαθό για τον άνθρωπο που είναι η ανθρώπινη ζωή. Η Βιοηθική έρευνα επικουρεί τη Νομική επιστήμη με τέτοιο τρόπο ώστε, αφού θα ληφθούν υπόψη όλες οι ιδεολογικές προσεγγίσεις να καταλήξουμε στο λεγόμενο «κοινωνικό συμβιβασμό», δηλαδή σε αποφάσεις που αφενός θα σέβονται όλες τις προσεγγίσεις, αφετέρου θα προστατεύουν τη ζωή , την υγεία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Οι Επιστήμες που ασχολούνται με την Βιοηθική
Οι βασικές επιστήμες που ασχολούνται με τη βιοηθική είναι οι εξής:
Α. Ιατρική Β. Νομική Γ. Γενετική Δ. Φιλοσοφία Ε. Θεολογία Στ. Κοινωνιολογία Ζ. Βιολογία Η. Φαρμακευτική Θ. Χημεία Ια. Νοσηλευτική Ιβ. Ψυχολογία Ιγ. Οικονομικές Επιστήμες Ιδ. Πολιτικές Επιστήμες Ιε. Ιστορία
Γιατί «Βιοηθική» στο σχολείο;
Το σχολείο είναι ή τουλάχιστο πρέπει να είναι ένας ζωντανός οργανισμός που θα αφουγκράζεται τις ανησυχίες της εποχής σε όλα τα επίπεδα και να προτείνει βιώσιμες λύσεις για τα σύγχρονα επιστημονικά ζητήματα. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η ταχύτητα με την οποία η τεχνολογία και η επιστήμη εξελίσσονται και είναι πολύ σημαντικό οι μαθητές να μπορούν να κατανοήσουν τη δυναμική αυτών των εξελίξεων.
Το σχολείο αποτελεί προπαρασκευαστικό στάδιο για την γενικότερα ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών, καθώς και για την ενεργή συμμετοχή τους σε επιστημονικά, ερευνητικά και κοινωνικά τεκταινόμενα.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα για πρώτη φορά στην Ελλάδα λειτουργούν Μαθητική Ομάδα Βιοηθικής Έρευνας με στόχο οι μαθητές να εισαχθούν στον χώρο της Βιοηθικής και να κατανοήσουν την αξία της εμβάθυνσης στα σύγχρονα επιστημονικά ερωτήματα , με απώτερο στόχο να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε το παραπάνω πρόγραμμα να αποτελεί το θεμέλιο λίθο για την περαιτέρω ανάπτυξη των εν λόγω ομάδων σε πανελλαδικό πλαίσιο.
