Πληροφοριακή παιδεία
Γενικά:
Η έννοια Πληροφοριακή Παιδεία (Information Literacy) ή αλλιώς Πληροφοριακός Γραμματισμός, χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1974, σε μια πρόταση που υποβλήθηκε στην Εθνική Επιτροπή για τις Βιβλιοθήκες και την Επιστήμη της Πληροφόρησης από τον Paul Zurkowski, πρόεδρο της Information Industry Association. Ο Zurkowski ανέφερε ότι, «οι άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί στη χρήση πληροφοριακών πηγών στην εργασία τους μπορούν να ονομαστούν πληροφοριακά εγγράμματοι (information literates). Έχουν μάθει τεχνικές και δεξιότητες χρήσης μιας μεγάλης ποικιλίας εργαλείων πληροφόρησης καθώς και πρωτογενών πηγών για να διαμορφώνουν “πληροφοριακές λύσεις” στα προβλήματά τους».
Στη Διακήρυξη της Αλεξάνδρειας για την Πληροφοριακή Παιδεία και τη Διά Βίου Μάθηση, η UNESCO και η IFLA ορίζουν την πληροφοριακή παιδεία ως: το σύνολο των δεξιοτήτων αναγνώρισης των πληροφοριακών αναγκών και εντοπισμού, αξιολόγησης, χρήσης και δημιουργίας πληροφοριών μέσα σε πολιτιστικά και κοινωνικά πλαίσια (The Alexandria Proclamation on Information Literacy and Lifelong Learning, 2005).
Η πληροφοριακή παιδεία αποτελεί εξέλιξη του κλάδου της βιβλιογραφικής εκπαίδευσης (bibliographic instruction), ή εκπαίδευση στη χρήση της βιβλιοθήκης (library instruction). Σε αντίθεση όμως με τη βιβλιογραφική εκπαίδευση, η πληροφοριακή παιδεία δεν συνδέεται μ’ ένα συγκεκριμένο μέσο ή είδος πηγών, δεν εστιάζεται δηλαδή μόνο στη βιβλιοθήκη, οι έννοιές της διδάσκονται προσθετικά στην πάροδο του χρόνου και περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο σύνολο δεξιοτήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση πολλών και ποικίλων προβλημάτων.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Κολεγιακών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (ACRL, 2000) ένα άτομο πληροφοριακά εκπαιδευμένο πρέπει να είναι ικανό να:
Η έννοια της πληροφοριακής παιδείας είναι στενά συνυφασμένη με τον εκπαιδευτικό ρόλο των βιβλιοθηκών και τη συνεργασία βιβλιοθηκονόμων και διδασκόντων για την ανάληψη εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών, την αναδιάρθρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τη δημιουργία ενός νέου μαθησιακού περιβάλλοντος.
Η πληροφοριακή παιδεία έχει συζητηθεί ευρέως, όχι μόνο σε σχέση με την επίσημη εκπαίδευση, αλλά και με τη διά βίου μάθηση. Γενικά επικρατεί η άποψη ότι ο πληροφοριακά εγγράμματος άνθρωπος θα μπορεί να ενημερώνεται και να ανανεώνει τις γνώσεις του διά βίου. Αυτή η άποψη διευρύνει την πληροφοριακή παιδεία σε κοινωνική διαδικασία, η οποία αναπτύσσεται κυρίως στους χώρους της εκπαίδευσης, της παραγωγής, της πολιτικής. Άρα λοιπόν, η πληροφοριακή παιδεία δεν αφορά μόνο τις βιβλιοθήκες, τους βιβλιοθηκονόμους ή το σχολικό περιβάλλον, αλλά ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα. Η πληροφοριακή παιδεία είναι συνδεδεμένη με τη μάθηση μέσα από τη διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών που θα καλύψουν ειδικές ανάγκες. Οι μαθητές για παράδειγμα πρέπει να προετοιμάζονται να αναγνωρίζουν την πληροφορία «…καθώς τη συναντούν σε πραγματικές καταστάσεις της ζωής, πληροφορία που δεν είναι από πριν οργανωμένη, προσεκτικά επιλεγμένη, ή λογικά οργανωμένη». Η πληροφοριακή παιδεία ανάγει την έρευνα σε προσωπική διαδικασία μάθησης και απαιτεί στρατηγική, ανάπτυξη τακτικής και σαφή καθορισμό στόχου, δηλαδή απαιτεί δεξιότητες κριτικής σκέψης.
Βιβλιογραφία:
Η έννοια Πληροφοριακή Παιδεία (Information Literacy) ή αλλιώς Πληροφοριακός Γραμματισμός, χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1974, σε μια πρόταση που υποβλήθηκε στην Εθνική Επιτροπή για τις Βιβλιοθήκες και την Επιστήμη της Πληροφόρησης από τον Paul Zurkowski, πρόεδρο της Information Industry Association. Ο Zurkowski ανέφερε ότι, «οι άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί στη χρήση πληροφοριακών πηγών στην εργασία τους μπορούν να ονομαστούν πληροφοριακά εγγράμματοι (information literates). Έχουν μάθει τεχνικές και δεξιότητες χρήσης μιας μεγάλης ποικιλίας εργαλείων πληροφόρησης καθώς και πρωτογενών πηγών για να διαμορφώνουν “πληροφοριακές λύσεις” στα προβλήματά τους».
Στη Διακήρυξη της Αλεξάνδρειας για την Πληροφοριακή Παιδεία και τη Διά Βίου Μάθηση, η UNESCO και η IFLA ορίζουν την πληροφοριακή παιδεία ως: το σύνολο των δεξιοτήτων αναγνώρισης των πληροφοριακών αναγκών και εντοπισμού, αξιολόγησης, χρήσης και δημιουργίας πληροφοριών μέσα σε πολιτιστικά και κοινωνικά πλαίσια (The Alexandria Proclamation on Information Literacy and Lifelong Learning, 2005).
Η πληροφοριακή παιδεία αποτελεί εξέλιξη του κλάδου της βιβλιογραφικής εκπαίδευσης (bibliographic instruction), ή εκπαίδευση στη χρήση της βιβλιοθήκης (library instruction). Σε αντίθεση όμως με τη βιβλιογραφική εκπαίδευση, η πληροφοριακή παιδεία δεν συνδέεται μ’ ένα συγκεκριμένο μέσο ή είδος πηγών, δεν εστιάζεται δηλαδή μόνο στη βιβλιοθήκη, οι έννοιές της διδάσκονται προσθετικά στην πάροδο του χρόνου και περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο σύνολο δεξιοτήτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση πολλών και ποικίλων προβλημάτων.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Κολεγιακών και Ερευνητικών Βιβλιοθηκών (ACRL, 2000) ένα άτομο πληροφοριακά εκπαιδευμένο πρέπει να είναι ικανό να:
- προσδιορίζει την έκταση της απαιτούμενης πληροφορίας,
- εντοπίζει με αποτελεσματικό τρόπο την απαιτούμενη πληροφορία,
- αξιολογεί την πληροφορία και τις πηγές πληροφόρησης με κριτικό πνεύμα,
- ενσωματώνει την επιλεγμένη πληροφορία στο γνωστικό του/της πεδίο,
- χρησιμοποιεί την πληροφορία αποτελεσματικά για να επιτελέσει συγκεκριμένο σκοπό,
- κατανοεί τα οικονομικά, νομικά και κοινωνικά θέματα που περιβάλλουν τη χρήση της πληροφορίας, να εντοπίζει και να χρησιμοποιεί την πληροφορία με ηθικό και νόμιμο τρόπο.
Η έννοια της πληροφοριακής παιδείας είναι στενά συνυφασμένη με τον εκπαιδευτικό ρόλο των βιβλιοθηκών και τη συνεργασία βιβλιοθηκονόμων και διδασκόντων για την ανάληψη εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών, την αναδιάρθρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τη δημιουργία ενός νέου μαθησιακού περιβάλλοντος.
Η πληροφοριακή παιδεία έχει συζητηθεί ευρέως, όχι μόνο σε σχέση με την επίσημη εκπαίδευση, αλλά και με τη διά βίου μάθηση. Γενικά επικρατεί η άποψη ότι ο πληροφοριακά εγγράμματος άνθρωπος θα μπορεί να ενημερώνεται και να ανανεώνει τις γνώσεις του διά βίου. Αυτή η άποψη διευρύνει την πληροφοριακή παιδεία σε κοινωνική διαδικασία, η οποία αναπτύσσεται κυρίως στους χώρους της εκπαίδευσης, της παραγωγής, της πολιτικής. Άρα λοιπόν, η πληροφοριακή παιδεία δεν αφορά μόνο τις βιβλιοθήκες, τους βιβλιοθηκονόμους ή το σχολικό περιβάλλον, αλλά ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα. Η πληροφοριακή παιδεία είναι συνδεδεμένη με τη μάθηση μέσα από τη διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών που θα καλύψουν ειδικές ανάγκες. Οι μαθητές για παράδειγμα πρέπει να προετοιμάζονται να αναγνωρίζουν την πληροφορία «…καθώς τη συναντούν σε πραγματικές καταστάσεις της ζωής, πληροφορία που δεν είναι από πριν οργανωμένη, προσεκτικά επιλεγμένη, ή λογικά οργανωμένη». Η πληροφοριακή παιδεία ανάγει την έρευνα σε προσωπική διαδικασία μάθησης και απαιτεί στρατηγική, ανάπτυξη τακτικής και σαφή καθορισμό στόχου, δηλαδή απαιτεί δεξιότητες κριτικής σκέψης.
Βιβλιογραφία:
- Korompili, Styliani, Aspasia Togia, Στυλιανή Κορομπίλη, and Ασπασία Τόγια. Πληροφοριακός γραμματισμός, 2015. https://repository.kallipos.gr/handle/11419/2701.
- “Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Μακεδονίας - Τι είναι Πληροφοριακή Παιδεία;” Accessed February 20, 2020. https://www.lib.uom.gr/index.php/el/services/item/538-information-literacy.
- Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης ΕΚΠΑ. “Τι είναι η Πληροφοριακή Παιδεία.” Accessed February 20, 2020. http://www.lib.uoa.gr/nc/mathaino-pos/arthro/article/ti-einai-i-pliroforiaki-paideia.html.
