Ψυχαναλύοντας ιστορίες πολέμου

Ο Θουκυδίδης συνέγραψε κάτι απείρως συνθετότερο από την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου, σκιαγραφώντας με συγκλονιστικό τρόπο την ανθρώπινη φύση. Η διήγησή του συνιστά μία έξοχη αποτύπωση ψυχικών ρευμάτων. Στις πολεμικές συρράξεις, το βάρος από τους μελετητές δίδεται πρωτίστως σε εξωτερικούς παράγοντες, πολιτικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς, ενώ αγνοείται η συμμετοχή του ψυχικού. Όμως, η ψυχική πραγματικότητα είναι πάντοτε παρούσα και προηγείται οποιασδήποτε εξωτερικής, καθορίζοντάς την σε βαθμό αδιανόητο.

Αθέατοι ψυχικοί παράγοντες υποκινούν πολιτικές και στρατιωτικές πράξεις; Σε ποια ενδοψυχική συνθήκη αντιστοιχούν φαινόμενα όπως ο πόλεμος ή ο λαϊκισμός; Οι "πολλοί" έχουν πάντοτε δίκιο; Υπό προϋποθέσεις, μπορούν να αποτελέσουν μία δεξαμενή όπου εκθετικά αναπτύσσονται οι δυνάμεις της καταστροφικότητας;

Τα παραπάνω ερωτήματα έθεσε  ο κ. Χάρης Μωρίκης, κλινικός ψυχολόγος - ψυχαναλυτής, με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο, «Η καταστροφικότητα στην καρδιά της ανθρώπινης φύσεως», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός, μιλώντας  στους μαθητές του ανθρωπιστικού προσανατολισμού της Β΄ και της Γ΄ Λυκείου, στο πλαίσιο των μαθημάτων Φιλοσοφίας.

​Ο κ. Μωρίκης έχει σπουδάσει Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια Κλινική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία στη Γαλλία. Παράλληλα με την κλινική του δουλειά, μελετά τις ενδοψυχικές  διαστάσεις της καλλιτεχνικής δημιουργίας με βάση το έργο του Φρόιντ, και στο τελευταίο του βιβλίο διαβάζει με ψυχαναλυτική ματιά το έργο του Θουκυδίδη. Στην ομιλία του σχολίασε την οξυδέρκεια  με την οποία παρουσίασε ο Θουκυδίδης, στην «Ιστορία» του, την τάση της καταστροφικότητας που διέπει τους ανθρώπους, και αναφέρθηκε παράλληλα στις ψυχικές διαδικασίες που ερμηνεύουν την ανθρώπινη συμπεριφορά σε κρίσιμες περιόδους, όπως οι πανδημίες και οι πόλεμοι. Η εξαιρετικά γόνιμη ανταλλαγή απόψεων με τους μαθητές που ακολούθησε, ανέδειξε με τον καλύτερο τρόπο ότι, παράλληλα με τη λειτουργία των θεσμών, η πνευματική καλλιέργεια και η παιδεία είναι οι μοναδικές ασπίδες προστασίας των ανθρώπων έναντι της βαρβαρότητας. Τη συζήτηση με τους μαθητές συντόνισαν η κ. Μαρία Κιούση, ψυχολόγος του σχολείου μας, και ο κ. Νίκος Καζάζης, συντονιστής του Τμήματος Ανθρωπιστικών Επιστημών.