 | Ένα πεντάχρονο κοριτσάκι κάποτε σε μια εξοχή μου είπε ”κοίτα, κοίτα αυτό το μικρό πουλάκι….πάει, πάει, να τώρα έφυγε, κρύφτηκε, μα που είναι;” Κι έψαχνε αδίκως να το βρει. Να το πιάσει. Προτείνω να ονομάσουμε αυτό το φευγαλέο, άπιαστο πουλάκι, ψυχή. Ιδιαίτερη χαρά και τιμή σήμερα για τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα, καθώς μαθητές και εκπαιδευτικοί είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν με τη Φωτεινή Τσαλίκογλου, μια από τις πιο σημαντικότερες παρουσίες στον χώρο της λογοτεχνίας, «ανατόμος» της ανθρώπινης ψυχής, με ένα ευρύτερο φάσμα κρίσης και ποτέ επίκρισης, ευνόητο, καθότι ψυχολόγος η ίδια, καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. |
Στη ζεστή αίθουσα της Βιβλιοθήκης των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα, οι μαθητές και οι μαθήτριες του ανθρωπιστικού προσανατολισμού της Β΄ Λυκείου και της Γ΄ Γυμνασίου συζήτησαν μαζι της το θέμα «Ψυχολογία και Λογοτεχνία», με αφορμή το συγγραφικό της έργο. Τη συζήτηση συντόνισαν οι καθηγήτριες Κοινωνιολογίας
Μελίνα Ηλιοπούλου και Σταυρούλα Ζούβελου.
Χειμαρρώδης στην ομιλία της η Φωτεινή Τσαλίκογλου, μας είπε πως συνάμα με την πανεπιστημιακή καριέρα είχε ανάγκη την ελευθερία του λογοτεχνικού λόγου, πως ο άνθρωπος καταφερνει να μεταμορφώνει την οδύνη σε ζωή, πως η δημιουργία στηρίζεται στην απουσία.
Ιδαιίτερη αναφορά έκανε στον Σοπενχάουερ: «Σε μια κρύα χειμωνιάτικη νύχτα τα σκαντοζοχοιράκια βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα μεγάλο δίλημμα. Πλησιάζοντας το ένα το άλλο θα μπορέσουν να ζεσταθούν αλλά μπορεί και να πεθάνουν από αιμορραγία καθώς το ένα θα τρυπάει με τις βελόνες του το άλλο. Αν μείνουν χώρια μπορεί να πεθάνουν από το κρύο. Άρα όλο το θέμα είναι πώς θα μπορέσεις να ταιριάξεις αυτές τις δύο καταστάσεις, αυτό το πολύ κοντά που πληγώνει και το πολύ μακριά που παγώνει».
Ας κρατήσουμε κάποιες απο τις σκέψεις της:
*"H ζωή δεν είναι ποτέ ούτε τόσο όμορφη ούτε τόσο άσχημη όσο τη φανταζόμαστε, είναι όμως το μόνο που έχουμε".
*Η ψυχολογία δεν μπορεί να εξαντλήσει μέσα από τις θεωρίες της την απορία, την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού. Πάντα θα υπάρχει κάτι που θα διαφεύγει. Είναι κέρδος για έναν ψυχολόγο να αντιλαμβάνεται τα όρια της επιστήμης του. Από αυτό το πολύτιμο ”κάτι” που πάντα θα διαφεύγει από την επιστημονική ερμηνεία, αντλεί δύναμη και έμπνευση η λογοτεχνία. Η λογοτεχνία με βοήθησε να αποκτήσω ένα τρίτο αυτί. Αφήνοντας τους ήρωες μου να με οδηγήσουν στα δικά τους αναπάντεχα και παράξενα μονοπάτια σκέψης και συμπεριφοράς έμαθα να αφουγκράζομαι σαν με ένα τρίτο αυτί το αίτημα του άλλου, τις αγωνίες και τα πάθη του
*«Ζωή δεν είναι μόνο ό,τι ζήσαμε, αλλά και ό,τι ονειρευτήκαμε»
*«Στην αγάπη του άλλου αγαπώ τον εαυτό μου»
*Σύμφωνα με τον Roland Barthes «η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία». Αληθεύει; Αληθεύει αν συλλογιστούμε την παιδική ηλικία μέσα από το βλέμμα ενός, όχι απαραίτητα χαρούμενου, ευτυχισμένου, ανέμελου παιδιού, αλλά και μέσα από το βλέμμα ενός μελαγχολικού, σιωπηλού, σκοτεινού παιδιού που αναρωτιέται για όλα όσα γύρω και μέσα του συμβαίνουν. Η παιδική ηλικία μέσα όμως από τις αντιφάσεις της, έχει το ξεχωριστό προνόμιο να μεταμορφώνεται στη φαντασίωση μας σε έναν ασφαλή τόπο, σε μια μητρική θαλπωρή αγκαλιά που περιέχει και προστατεύει από κάθε έξωθεν και έσωθεν απειλή. Με αυτή την έννοια και αν δεχτούμε ότι οι φανταστικές αλήθειες φθείρονται πιο δύσκολα, θα πω ναι, η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μα ηλικία.
Μελίνα Ηλιοπούλου και Σταυρούλα Ζούβελου.
Χειμαρρώδης στην ομιλία της η Φωτεινή Τσαλίκογλου, μας είπε πως συνάμα με την πανεπιστημιακή καριέρα είχε ανάγκη την ελευθερία του λογοτεχνικού λόγου, πως ο άνθρωπος καταφερνει να μεταμορφώνει την οδύνη σε ζωή, πως η δημιουργία στηρίζεται στην απουσία.
Ιδαιίτερη αναφορά έκανε στον Σοπενχάουερ: «Σε μια κρύα χειμωνιάτικη νύχτα τα σκαντοζοχοιράκια βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα μεγάλο δίλημμα. Πλησιάζοντας το ένα το άλλο θα μπορέσουν να ζεσταθούν αλλά μπορεί και να πεθάνουν από αιμορραγία καθώς το ένα θα τρυπάει με τις βελόνες του το άλλο. Αν μείνουν χώρια μπορεί να πεθάνουν από το κρύο. Άρα όλο το θέμα είναι πώς θα μπορέσεις να ταιριάξεις αυτές τις δύο καταστάσεις, αυτό το πολύ κοντά που πληγώνει και το πολύ μακριά που παγώνει».
Ας κρατήσουμε κάποιες απο τις σκέψεις της:
*"H ζωή δεν είναι ποτέ ούτε τόσο όμορφη ούτε τόσο άσχημη όσο τη φανταζόμαστε, είναι όμως το μόνο που έχουμε".
*Η ψυχολογία δεν μπορεί να εξαντλήσει μέσα από τις θεωρίες της την απορία, την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού. Πάντα θα υπάρχει κάτι που θα διαφεύγει. Είναι κέρδος για έναν ψυχολόγο να αντιλαμβάνεται τα όρια της επιστήμης του. Από αυτό το πολύτιμο ”κάτι” που πάντα θα διαφεύγει από την επιστημονική ερμηνεία, αντλεί δύναμη και έμπνευση η λογοτεχνία. Η λογοτεχνία με βοήθησε να αποκτήσω ένα τρίτο αυτί. Αφήνοντας τους ήρωες μου να με οδηγήσουν στα δικά τους αναπάντεχα και παράξενα μονοπάτια σκέψης και συμπεριφοράς έμαθα να αφουγκράζομαι σαν με ένα τρίτο αυτί το αίτημα του άλλου, τις αγωνίες και τα πάθη του
*«Ζωή δεν είναι μόνο ό,τι ζήσαμε, αλλά και ό,τι ονειρευτήκαμε»
*«Στην αγάπη του άλλου αγαπώ τον εαυτό μου»
*Σύμφωνα με τον Roland Barthes «η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία». Αληθεύει; Αληθεύει αν συλλογιστούμε την παιδική ηλικία μέσα από το βλέμμα ενός, όχι απαραίτητα χαρούμενου, ευτυχισμένου, ανέμελου παιδιού, αλλά και μέσα από το βλέμμα ενός μελαγχολικού, σιωπηλού, σκοτεινού παιδιού που αναρωτιέται για όλα όσα γύρω και μέσα του συμβαίνουν. Η παιδική ηλικία μέσα όμως από τις αντιφάσεις της, έχει το ξεχωριστό προνόμιο να μεταμορφώνεται στη φαντασίωση μας σε έναν ασφαλή τόπο, σε μια μητρική θαλπωρή αγκαλιά που περιέχει και προστατεύει από κάθε έξωθεν και έσωθεν απειλή. Με αυτή την έννοια και αν δεχτούμε ότι οι φανταστικές αλήθειες φθείρονται πιο δύσκολα, θα πω ναι, η πραγματική μας πατρίδα είναι η παιδική μα ηλικία.
RSS Feed
