Τον Απρίλιο του 1811, το πλοίο «Ύδρα», με προορισμό τη Μάλτα, μεταφέρει ένα κιβώτιο, μια κιβωτό μνήμης. Ανάμεσα στα πολύτιμα μάρμαρα του Παρθενώνα που είναι στοιβαγμένα στο αμπάρι του βρίσκεται μία μετόπη που αποκτά ψυχή για να γίνει ο μάρτυρας μιας απροσδόκητης συνύπαρξης: ο λόρδος Βύρων, υπέρμαχος του Αγώνα για Ανεξαρτησία των Ελλήνων αλλά και της κληρονομιάς τους, συνταξιδεύει, εν αγνοία του, με το «μαύρο φορτίο» του Έλγιν, του ανθρώπου που ακρωτηρίασε το σύμβολο της Δημοκρατίας. Οι δύο λόρδοι είναι τόσο αντιθετικοί, όσο ένας Λαπίθης με έναν Κένταυρο. Η δίψα για ελευθερία απέναντι στην απληστία, ο ανθρωπισμός ενάντια στη βαρβαρότητα.
Αυτά και άλλα πολλά από το βιβλίο της «Λόρδος Βύρων και Έλγιν» των εκδόσεων Καλέντη, Μικρές ιστορίες για Μεγάλα γεγονότα, παρουσίασε σήμερα διαδικτυακά στους μαθητές της Στ’ Δημοτικού η συγγραφέας Ελένη Σβορώνου στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
«Η υπόθεση των «Μαρμάρων» είναι αλήθεια ότι πολύ μας συγκινεί» τόνισε στα παιδιά. «Κι έχουν γραφτεί αρκετά καλά βιβλία για παιδιά γι’ αυτό το θέμα. Εδώ όμως εξετάζω το θέμα από μια διαφορετική ματιά. Όπως λέει και ο τίτλος, είναι η οπτική των δυο βασικών πρωταγωνιστών αυτής της ιστορίας, του λόρδου Έλγιν που έκλεψε ένα μεγάλο μέρος από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα (και όχι μόνο) και του λόρδου Βύρωνα, του γνωστού ποιητή που στιγμάτισε αυτήν την πράξη από τη πρώτη στιγμή. Είναι μια υπόθεση που δεν είναι ευρέως γνωστή. Ο πρώτος διεκδικητής της επιστροφής των κλεμμένων είναι ο συμπατριώτης του Έλγιν, ο σκωτσέζικης καταγωγής λόρδος Βύρων. Ο τελευταίος έχει αποτυπωθεί στη συλλογική μας μνήμη ως ο άνθρωπος που θυσίασε τη ζωή του για τον Αγώνα. Πέθανε το 1824 στο πλευρό των Ελλήνων επαναστατών στο Μεσολόγγι σε ηλικία μόλις 37 χρόνων, όσοι ήταν και οι κανονιοβολισμοί που ρίχτηκαν στο Μεσολόγγι σε ένδειξη πένθους. Είχε στηρίξει τον αγώνα οικονομικά, στρατιωτικά αλλά κυρίως ηθικά, μέσα από τους στίχους του και τη ζωή του.
Γνωστότατοι είναι και οι στίχοι του του Διονύσιου Σολωμού από την "Ωδή εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον":
«Λευθεριά, για λίγο πάψενα χτυπάς με το σπαθί·
τώρα σίμωσε και κλάψεεις του Μπάιρον το κορμί·
και κατόπι ας ακλουθούνε όσοι επράξανε λαμπρά·
αποπάνου του ας χτυπούνε μόνον στήθια ηρωικά.»
Αλλά η στάση του απέναντι στον Έλγιν και την πράξη του και το ίδιο το ποιητικό του έργο –και ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές του Ρομαντισμού- δεν είναι τόσο γνωστά.
Η κ. Σβορώνου επίσης τόνισε: «Το πρώτο ταξίδι του ποιητή στην Ελλάδα ήταν κατά τη διετία 1809-1811. Ήταν η εποχή του «grand tour». Κάθε γόνος καλής οικογένειας, στην Ευρώπη, έπρεπε να συμπληρώσει τη μόρφωσή του με ένα μεγάλο ταξίδι που είχε στόχο κυρίως τη γνωριμία με την Αναγέννηση και την κλασική αρχαιότητα. Περιλάμβανε λοιπόν προορισμούς όπως ήταν η Βενετία, η Ρώμη, η Νάπολη, η Πομπηία, το Ερκουλανέουμ. Η τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν ήταν ανάμεσα στους “top προορισμούς”, αλλά ο λόρδος Βύρων ήρθε και έμεινε λίγο στην Αθήνα. Επισκέφθηκε την Ακρόπολη και το Σούνιο. Μόλις αντίκρισε τον ακρωτηριασμένο από τα γλυπτά του Παρθενώνα και έμαθε ποιος ήταν υπαίτιος για την ορφάνια του, οργίστηκε. Ένας συμπατριώτης του είχε κάνει αυτό που δεν είχαν κάνει ούτε οι Γότθοι, όταν επέδραμαν στην Αθήνα:
«Quod non fecerunt Goti. Hoc fecerunt Scoti», έγραψε στα λατινικά.
Δηλαδή αυτό που δεν έκαναν οι Γότθοι, το έκαναν οι Σκώτοι, μια και ο Έλγιν ήταν επίσης Σκωτσέζος. Και συνέθεσε ένα ποίημα ειδικά γι αυτό το θέμα, την «Κατάρα της Αθηνάς».
Τα παιδιά ρώτησαν την κ. Σβορώνου αν το βιβλίο της είναι Ιστορία ή Μυθοπλασία και εκείνη απάντησε: «Και τα δυο. Κάνω μία ζαβολιά που την εξηγώ όμως στην εισαγωγή. Τοποθετώ στο κιβώτιο με τα μάρμαρα μία από τις μετόπες του Παρθενώνα που εικονίζουν τη μάχη Λαπίθων και Κενταύρων. Μιλάει, στην αρχή, ένας Λαπίθης. Η μάχη αυτή είναι μία συμβολική μάχη ανάμεσα στον Πολιτισμό και τη Βαρβαρότητα. Έχουμε λοιπόν ένα σχήμα χιαστί. Λαπίθες/Βύρων, Κένταυροι/Έλγιν. Στην πραγματικότητα οι μετόπες αυτές είχαν ήδη μεταφερθεί στην Βρετανία. Αλλά «ποιητική αδεία» κι εγώ πείραξα την Ιστορία!»
«Η υπόθεση των «Μαρμάρων» είναι αλήθεια ότι πολύ μας συγκινεί» τόνισε στα παιδιά. «Κι έχουν γραφτεί αρκετά καλά βιβλία για παιδιά γι’ αυτό το θέμα. Εδώ όμως εξετάζω το θέμα από μια διαφορετική ματιά. Όπως λέει και ο τίτλος, είναι η οπτική των δυο βασικών πρωταγωνιστών αυτής της ιστορίας, του λόρδου Έλγιν που έκλεψε ένα μεγάλο μέρος από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα (και όχι μόνο) και του λόρδου Βύρωνα, του γνωστού ποιητή που στιγμάτισε αυτήν την πράξη από τη πρώτη στιγμή. Είναι μια υπόθεση που δεν είναι ευρέως γνωστή. Ο πρώτος διεκδικητής της επιστροφής των κλεμμένων είναι ο συμπατριώτης του Έλγιν, ο σκωτσέζικης καταγωγής λόρδος Βύρων. Ο τελευταίος έχει αποτυπωθεί στη συλλογική μας μνήμη ως ο άνθρωπος που θυσίασε τη ζωή του για τον Αγώνα. Πέθανε το 1824 στο πλευρό των Ελλήνων επαναστατών στο Μεσολόγγι σε ηλικία μόλις 37 χρόνων, όσοι ήταν και οι κανονιοβολισμοί που ρίχτηκαν στο Μεσολόγγι σε ένδειξη πένθους. Είχε στηρίξει τον αγώνα οικονομικά, στρατιωτικά αλλά κυρίως ηθικά, μέσα από τους στίχους του και τη ζωή του.
Γνωστότατοι είναι και οι στίχοι του του Διονύσιου Σολωμού από την "Ωδή εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον":
«Λευθεριά, για λίγο πάψενα χτυπάς με το σπαθί·
τώρα σίμωσε και κλάψεεις του Μπάιρον το κορμί·
και κατόπι ας ακλουθούνε όσοι επράξανε λαμπρά·
αποπάνου του ας χτυπούνε μόνον στήθια ηρωικά.»
Αλλά η στάση του απέναντι στον Έλγιν και την πράξη του και το ίδιο το ποιητικό του έργο –και ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές του Ρομαντισμού- δεν είναι τόσο γνωστά.
Η κ. Σβορώνου επίσης τόνισε: «Το πρώτο ταξίδι του ποιητή στην Ελλάδα ήταν κατά τη διετία 1809-1811. Ήταν η εποχή του «grand tour». Κάθε γόνος καλής οικογένειας, στην Ευρώπη, έπρεπε να συμπληρώσει τη μόρφωσή του με ένα μεγάλο ταξίδι που είχε στόχο κυρίως τη γνωριμία με την Αναγέννηση και την κλασική αρχαιότητα. Περιλάμβανε λοιπόν προορισμούς όπως ήταν η Βενετία, η Ρώμη, η Νάπολη, η Πομπηία, το Ερκουλανέουμ. Η τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν ήταν ανάμεσα στους “top προορισμούς”, αλλά ο λόρδος Βύρων ήρθε και έμεινε λίγο στην Αθήνα. Επισκέφθηκε την Ακρόπολη και το Σούνιο. Μόλις αντίκρισε τον ακρωτηριασμένο από τα γλυπτά του Παρθενώνα και έμαθε ποιος ήταν υπαίτιος για την ορφάνια του, οργίστηκε. Ένας συμπατριώτης του είχε κάνει αυτό που δεν είχαν κάνει ούτε οι Γότθοι, όταν επέδραμαν στην Αθήνα:
«Quod non fecerunt Goti. Hoc fecerunt Scoti», έγραψε στα λατινικά.
Δηλαδή αυτό που δεν έκαναν οι Γότθοι, το έκαναν οι Σκώτοι, μια και ο Έλγιν ήταν επίσης Σκωτσέζος. Και συνέθεσε ένα ποίημα ειδικά γι αυτό το θέμα, την «Κατάρα της Αθηνάς».
Τα παιδιά ρώτησαν την κ. Σβορώνου αν το βιβλίο της είναι Ιστορία ή Μυθοπλασία και εκείνη απάντησε: «Και τα δυο. Κάνω μία ζαβολιά που την εξηγώ όμως στην εισαγωγή. Τοποθετώ στο κιβώτιο με τα μάρμαρα μία από τις μετόπες του Παρθενώνα που εικονίζουν τη μάχη Λαπίθων και Κενταύρων. Μιλάει, στην αρχή, ένας Λαπίθης. Η μάχη αυτή είναι μία συμβολική μάχη ανάμεσα στον Πολιτισμό και τη Βαρβαρότητα. Έχουμε λοιπόν ένα σχήμα χιαστί. Λαπίθες/Βύρων, Κένταυροι/Έλγιν. Στην πραγματικότητα οι μετόπες αυτές είχαν ήδη μεταφερθεί στην Βρετανία. Αλλά «ποιητική αδεία» κι εγώ πείραξα την Ιστορία!»
RSS Feed
