«Η Δημοσίευσις είναι η ψυχή της Δικαιοσύνης» γράφει στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ και η φράση αποδίδεται στο Ιάκωβο Μάγερ, τον Ελβετό φιλέλληνα που εξέδιδε στο Μεσολόγγι τα «Ελληνικά Χρονικά». Αδιαμφισβήτητο θα πει κάποιος, αποδείξεις δε χρειάζονται. Τι συµβαίνει όμως όταν ένα πρωτοσέλιδο άρθρο, ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ, ένα ραδιοφωνικό αφιέρωµα υπερασπίζονται το ψέµα αντί για την αλήθεια; Τι προκύπτει στις περιπτώσεις εκείνες που η δηµοσιογραφία δεν υπηρετεί τον αναγνώστη, τον τηλεθεατή, τον ακροατή, αλλά τα συµφέροντα κάποιων ισχυρών; Τι γίνεται όταν: ένας πατέρας αυτοκτονεί επειδή μια τηλεοπτική εκπομπή τον χαρακτήρισε αβάσιμα βιαστή της κόρης; Ένας πολίτης επί 29 ολόκληρα χρόνια προσπαθεί να σβήσει το στίγμα του «τρομοκράτη» που του κόλλησε μια εφημερίδα;
Για όλα τα παραπάνω, για το ζήτημα της σωστής πληροφόρησης, μίλησε σήμερα στο σχολείο μας ο δημοσιογράφος Γιάννης Παντελάκης, με αφορμή το βιβλίο του «Η χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας. 20+1 ιστορίες κιτρινισμού», εκδόσεις Θεμέλιο.
«Δεν είναι όλοι οι δημοσιογράφοι ίδιοι», τόνισε ο Γιάννης Παντελάκης. «Η δημοσιογραφία, καλείται στις μέρες μας ν' αναδείξει τις πραγματικές ειδήσεις μέσα από έναν βομβαρδισμό πληροφοριών που δέχονται καθημερινά οι πολίτες, να τις διυλίσει, να ελέγξει την αλήθεια τους, να πετάξει τις ψεύτικες… Δεν είμαι ο μοναδικός δημοσιογράφος που αντιμετωπίζεται με καχυποψία από πολλούς όταν αναφέρει τι επάγγελμα κάνει. Μας κατηγορούν μ' ένα γενικευμένο και ισοπεδωτικό σύνθημα, μας απαξιώνουν, η κοινωνία μας αντιμετωπίζει με έντονη επιφύλαξη, οι έρευνες δείχνουν ότι τα ΜΜΕ συγκεντρώνουν έναν από τους χαμηλότερους δείκτες εμπιστοσύνης. Και η πλειονότητα των δημοσιογράφων πρέπει κάθε φορά ν' αποδεικνύουμε πως δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Πως δεν έχουμε σχέση με τη δημοσιογραφία της κλειδαρότρυπας, της διαπόμπευσης, του κιτρινισμού, της συκοφάντησης, της παραποίησης, των fake news... Σκέφτηκα λοιπόν πως η ανάδειξη μερικών ιδιαίτερα χαρακτηριστικών περιπτώσεων κακής δημοσιογραφίας, με συγκεκριμένα ονόματα δημοσιογράφων και Μέσων Ενημέρωσης τουλάχιστον θ' αναδείκνυε την πραγματικότητα».
Απαντώντας σε ερωτήσεις μαθητών υπογράμμισε πως «η πλειονότητα των εξουσιών θέλουν έναν αποδυναμωμένο και αναξιόπιστο Τύπο (με την ευρεία έννοια, εφημερίδες, διαδικτυακές πλατφόρμες, ραδιοτηλεοπτικά μέσα). Και είναι λογικό αυτό αφού η θεμελιώδης υποχρέωση του Τύπου είναι ο έλεγχος κάθε μορφής εξουσίας».
Το βιβλίο καταγράφει 21 κεντρικές ιστορίες κακής δημοσιογραφίας και δεκάδες ακόμα παράπλευρες. Γιατί ένα ζεστό, καλοκαιρινό βράδυ του 2015 τόσες πολλές χιλιάδες άνθρωποι φώναξαν μαζικά το σύνθημα "Αλήτες-ρουφιάνοι-δημοσιογράφοι"; Και γιατί τα ελληνικά ΜΜΕ συγκεντρώνουν τον πιο χαμηλό δείκτη εμπιστοσύνης ανάμεσα σε 38 χώρες παγκοσμίως;
Οι 20 + 1 ιστορίες επιχειρούν μερικές απαντήσεις. Τις συναντάμε: Στα τηλεοπτικά ρεπορτάζ πολέμου που μεταδόθηκαν από μια ειρηνική περιοχή. Στον "Αυριανισμό" που χαρακτήριζε τον Μάνο Χατζιδάκι "σκουλικιασμένο τομάρι". Στα κατασκευασμένα ρεπορτάζ για γεγονότα που δεν συνέβησαν. Στον αφανισμό προσωπικών ζωών για χάρη της τηλεθέασης. Στα πτώματα των πρώτων σελίδων. Στα Fake News που διαδόθηκαν από ΜΜΕ και κατέβασαν ανθρώπους στους δρόμους. Στη σύλληψη της "τρομοκράτισσας" που προανήγγειλαν κανάλια χωρίς να είναι καν ύποπτη. Στους "τηλεβιασμούς" κατ' εξακολούθηση. Στην αγωνία καναλαρχών να στηρίξουν με κάθε τρόπο τις πολιτικές τους επιλογές.
«Δεν είναι όλοι οι δημοσιογράφοι ίδιοι», τόνισε ο Γιάννης Παντελάκης. «Η δημοσιογραφία, καλείται στις μέρες μας ν' αναδείξει τις πραγματικές ειδήσεις μέσα από έναν βομβαρδισμό πληροφοριών που δέχονται καθημερινά οι πολίτες, να τις διυλίσει, να ελέγξει την αλήθεια τους, να πετάξει τις ψεύτικες… Δεν είμαι ο μοναδικός δημοσιογράφος που αντιμετωπίζεται με καχυποψία από πολλούς όταν αναφέρει τι επάγγελμα κάνει. Μας κατηγορούν μ' ένα γενικευμένο και ισοπεδωτικό σύνθημα, μας απαξιώνουν, η κοινωνία μας αντιμετωπίζει με έντονη επιφύλαξη, οι έρευνες δείχνουν ότι τα ΜΜΕ συγκεντρώνουν έναν από τους χαμηλότερους δείκτες εμπιστοσύνης. Και η πλειονότητα των δημοσιογράφων πρέπει κάθε φορά ν' αποδεικνύουμε πως δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Πως δεν έχουμε σχέση με τη δημοσιογραφία της κλειδαρότρυπας, της διαπόμπευσης, του κιτρινισμού, της συκοφάντησης, της παραποίησης, των fake news... Σκέφτηκα λοιπόν πως η ανάδειξη μερικών ιδιαίτερα χαρακτηριστικών περιπτώσεων κακής δημοσιογραφίας, με συγκεκριμένα ονόματα δημοσιογράφων και Μέσων Ενημέρωσης τουλάχιστον θ' αναδείκνυε την πραγματικότητα».
Απαντώντας σε ερωτήσεις μαθητών υπογράμμισε πως «η πλειονότητα των εξουσιών θέλουν έναν αποδυναμωμένο και αναξιόπιστο Τύπο (με την ευρεία έννοια, εφημερίδες, διαδικτυακές πλατφόρμες, ραδιοτηλεοπτικά μέσα). Και είναι λογικό αυτό αφού η θεμελιώδης υποχρέωση του Τύπου είναι ο έλεγχος κάθε μορφής εξουσίας».
Το βιβλίο καταγράφει 21 κεντρικές ιστορίες κακής δημοσιογραφίας και δεκάδες ακόμα παράπλευρες. Γιατί ένα ζεστό, καλοκαιρινό βράδυ του 2015 τόσες πολλές χιλιάδες άνθρωποι φώναξαν μαζικά το σύνθημα "Αλήτες-ρουφιάνοι-δημοσιογράφοι"; Και γιατί τα ελληνικά ΜΜΕ συγκεντρώνουν τον πιο χαμηλό δείκτη εμπιστοσύνης ανάμεσα σε 38 χώρες παγκοσμίως;
Οι 20 + 1 ιστορίες επιχειρούν μερικές απαντήσεις. Τις συναντάμε: Στα τηλεοπτικά ρεπορτάζ πολέμου που μεταδόθηκαν από μια ειρηνική περιοχή. Στον "Αυριανισμό" που χαρακτήριζε τον Μάνο Χατζιδάκι "σκουλικιασμένο τομάρι". Στα κατασκευασμένα ρεπορτάζ για γεγονότα που δεν συνέβησαν. Στον αφανισμό προσωπικών ζωών για χάρη της τηλεθέασης. Στα πτώματα των πρώτων σελίδων. Στα Fake News που διαδόθηκαν από ΜΜΕ και κατέβασαν ανθρώπους στους δρόμους. Στη σύλληψη της "τρομοκράτισσας" που προανήγγειλαν κανάλια χωρίς να είναι καν ύποπτη. Στους "τηλεβιασμούς" κατ' εξακολούθηση. Στην αγωνία καναλαρχών να στηρίξουν με κάθε τρόπο τις πολιτικές τους επιλογές.
RSS Feed
