Είναι γεγονός ότι ο παραδοσιακός ρόλος του Σχολείου ήταν να εγχαράσσει στο παιδί γνώσεις. Γνώσεις που θα μπορούσαν και να μη χρησιμοποιηθούν ποτέ στη ζωή του ή που θα επαρκούσαν για κάποιες δεκαετίες. Αργότερα άλλαξε προσανατολισμό και ανέλαβε την ευθύνη να μάθει το παιδί, πώς να μαθαίνει. Ο ρόλος αυτός απελευθέρωσε αρκετές από τις δημιουργικές δυνάμεις των εκπαιδευτικών και εφοδίασε τους πανεπιστημιακούς χώρους με φοιτητές περισσότερο έτοιμους και ικανότερους να μυηθούν στις επιστήμες.
Σήμερα, με την εισβολή της τεχνολογίας στην κοινωνική, οικονομική, επιστημονική και καθημερινή ζωή των ανθρώπων, συντελούνται αλλαγές και στον τομέα του πιο κρίσιμου και σπάνιου πόρου που είναι η γνώση. Η γνώση αποτελείται από πληροφορίες, νοημοσύνη και εμπειρίες. Η διαχείριση της γνώσης αποτελεί έναν από τους στόχους του σημερινού εκπαιδευτικού συστήματος.
Η εισβολή όμως της τεχνολογίας στη ζωή των ανθρώπων επιφέρει γενικότερες αλλαγές στην κοινωνική οργάνωση. Στους προβληματισμούς μας για το σχεδιασμό και την οργάνωση του μελλοντικού σχολείου επιβάλλεται να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας και την προοπτική ή τη βεβαιότητα ότι η ανθρωπότητα οδηγείται από την οργάνωση της πόλης στη μετα-πόλη. Η επανάσταση που ζούμε, επανάσταση της επικοινωνίας και της πληροφορίας, το τρίτο κύμα πολιτισμού κατά τον Άλβιν Τόφλερ, είναι το ίδιο σημαντική με τη βιομηχανική επανάσταση. Είναι ο τρίτος μεγάλος σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, με πρώτο τη γεωργική και δεύτερο τη βιομηχανική επανάσταση.
Χθες η πόλη ήταν ο τόπος της αγοράς, της ζωοπανήγυρης, της συγκέντρωσης του χρήματος. Κατόπιν έγινε ο τόπος της εργασίας, της βιομηχανίας και του εργοστασίου. Σήμερα ούτε οι οικονομικές συναλλαγές, ούτε η ίδια η οικονομία έχουν ανάγκη ενός καθορισμένου τόπου. Μπορεί να βρισκόμαστε στη μέση της ερήμου και ταυτόχρονα στην καρδιά της απέραντης και αινιγματικής «υπερ-πόλης» που γεννά το INTERNET. Μπαίνουμε σ’ έναν πολιτισμό «που βασίζεται σε άλλη αρχή απ’ αυτή της εντοπιότητας».
Η υπερ-πόλη θα γίνει πιθανώς το σκηνικό της αποσύνθεσης της κοινωνίας που ξέρουμε. Οδηγούμαστε, με άλλα λόγια, σ’ ένα σπάσιμο των μέχρι τώρα μητρών του πολιτισμού μας. Έχουμε μια βέβαιη ανατροπή των ισορροπιών του.
Αυτή την προοπτική της απώλειας των ισορροπιών του πολιτισμού μας πρέπει να την αντιμετωπίσει το Σχολείο. Και πρέπει να την αντιμετωπίσει, για να δώσει ισορροπημένους πολίτες και κοινωνικούς εταίρους για το μέλλον. Η τεχνολογία με άλλα λόγια μας αναγκάζει να δεχτούμε έναν άλλο πολιτισμό.
Κι ερχόμαστε τώρα στο Σχολείο του σήμερα που ετοιμάζει τον πολίτη του μέλλοντος. Ετοιμάζει τον πολίτη της «υπερ-πόλης». Ποιος όμως είναι αυτός ο πολίτης; Είναι ο Homo Electronicus;
Κατά την άποψή μου, η κρίσιμη διάσταση, το κρίσιμο κλειδί, για τον άνθρωπο του μέλλοντος και το μέλλον του ανθρώπου είναι ο πολιτισμός. Γιατί, είτε σκληρύνει είτε αποσυντεθεί ο κοινωνικός ιστός, οι μήτρες πολιτισμού ούτε πρέπει να σκληρύνουν, ούτε πρέπει να αποσυντεθούν. Η πλατεία του χωριού, για παράδειγμα, η πλατεία της μικρής πόλης, η εκκλησία της ενορίας, ήταν μήτρες πολιτισμού. Κι όχι μόνο αυτές.
Στη μετα-πόλη αυτές οι εστίες πολιτισμού δεν πρέπει να χαθούν. Πρέπει να μετατοπιστούν. Και χώρος υποδοχής των απειλούμενων μητρών πολιτισμού είναι το Σχολείο. Το Σχολείο στη μεταβατική αυτή περίοδο, στην περίοδο που αφομοιώνεται και εμπεδώνεται η επανάσταση της επικοινωνίας, της πληροφορίας και των διαδικτύων, αλλάζει μορφή, αλλάζει σχήμα, αλλάζει δυναμική. Χάνει μέρος από τα πεδία των μαχών για την κατάκτηση της γνώσης και κερδίζει μέρος από το πεδίο του πολιτισμού.
Ο πολίτης του μέλλοντος με τη σωστή παιδεία θα έχει όλες τις προδιαγραφές να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα, άρα και ν’ αλλάζει επάγγελμα. Αν, λοιπόν, κάποιοι από τους σημερινούς νέους γίνουν εκπαιδευτικοί και παράλληλα έχουν εφοδιαστεί με τη δεξιότητα της προσαρμογής στα νέα δεδομένα και έχουν οπλιστεί με όλες τις άλλες δεξιότητες αναζήτησης, ανάγνωσης, κατανόησης και επιλογής της πληροφορίας εκείνης που θα τους λύσει το πρόβλημα, θα αναζητήσουν έγκαιρα και την αλλαγή επαγγέλματος. Πέραν όμως αυτού, οι μηχανές θα αναλάβουν εξ ολοκλήρου τη μετάδοση της γνώσης, θα αναλάβουν τον τομέα της μάθησης. Την παιδεία του ανθρώπου, την αγωγή, την καλλιέργεια της ψυχής, τα μαγνητικά πεδία της ανθρωπιάς, την αγωγιμότητα του πολιτισμού μας, ποιός θα τα αναλάβει; Ο εκπαιδευτικός, με τη δυναμική και μαγεία του παιδαγωγού, του εμψυχωτή, του μύστη, του σμιλευτή ψυχών, θα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην μετα-πόλη ή στο τέρας της υπερ-πόλης, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσα από το INTERNΕT.
Ειπώθηκε παραπάνω ότι το Σχολείο αλλάζει μορφή. Συνοδευτικό της έννοιας Σχολείο είναι και η έννοια εκπαιδευτικός. Επομένως το Σχολείο αλλάζει μορφή και ο εκπαιδευτικός αλλάζει ρόλο. Θα καταργηθεί ο εκπαιδευτικός ο οποίος θα παραμείνει στις αναχρονιστικές εκπαιδευτικές μήτρες. Το άνοιγμα του Σχολείου στις εξελίξεις είναι αναγκαία συνθήκη. Φανταστείτε ότι αύριο τη μάθηση στην Ελλάδα την «αναλαμβάνουν» οι μηχανές. Όλα γίνονται μέσω των δικτύων. Αλήθεια, τους κώδικες του πολιτισμού μας ποιος θα τους ανοίξει στα παιδιά; Την ανάγνωση, την αρίθμηση, την πληροφορική, την αγωγή υγείας (σώμα – πνεύμα – ψυχή), ποια μηχανή θα τους τα διδάξει;
Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν αρκετοί ρομαντικοί στην Ελλάδα. Αρκετοί ρομαντικοί που δεν θρηνολογούν γι’ αυτό που φεύγει. Που προσπαθούν να προσδιορίσουν αυτό που έρχεται και να το υποδεχτούν με τέτοιον τρόπο που δεχόμαστε στο σπίτι μας έναν ξένο για τον οποίον μαντεύουμε πολλά και γνωρίζουμε λίγα. Ξέρω όμως πως χωρίς ρομαντικούς δεν θα μπορέσουμε να οργανώσουμε την έφοδο στο μέλλον. Προσωπικά ανήκω στους ρομαντικούς. Παραμένω αθεράπευτα ένας νοσταλγός του μέλλοντος.
Η εισβολή όμως της τεχνολογίας στη ζωή των ανθρώπων επιφέρει γενικότερες αλλαγές στην κοινωνική οργάνωση. Στους προβληματισμούς μας για το σχεδιασμό και την οργάνωση του μελλοντικού σχολείου επιβάλλεται να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας και την προοπτική ή τη βεβαιότητα ότι η ανθρωπότητα οδηγείται από την οργάνωση της πόλης στη μετα-πόλη. Η επανάσταση που ζούμε, επανάσταση της επικοινωνίας και της πληροφορίας, το τρίτο κύμα πολιτισμού κατά τον Άλβιν Τόφλερ, είναι το ίδιο σημαντική με τη βιομηχανική επανάσταση. Είναι ο τρίτος μεγάλος σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, με πρώτο τη γεωργική και δεύτερο τη βιομηχανική επανάσταση.
Χθες η πόλη ήταν ο τόπος της αγοράς, της ζωοπανήγυρης, της συγκέντρωσης του χρήματος. Κατόπιν έγινε ο τόπος της εργασίας, της βιομηχανίας και του εργοστασίου. Σήμερα ούτε οι οικονομικές συναλλαγές, ούτε η ίδια η οικονομία έχουν ανάγκη ενός καθορισμένου τόπου. Μπορεί να βρισκόμαστε στη μέση της ερήμου και ταυτόχρονα στην καρδιά της απέραντης και αινιγματικής «υπερ-πόλης» που γεννά το INTERNET. Μπαίνουμε σ’ έναν πολιτισμό «που βασίζεται σε άλλη αρχή απ’ αυτή της εντοπιότητας».
Η υπερ-πόλη θα γίνει πιθανώς το σκηνικό της αποσύνθεσης της κοινωνίας που ξέρουμε. Οδηγούμαστε, με άλλα λόγια, σ’ ένα σπάσιμο των μέχρι τώρα μητρών του πολιτισμού μας. Έχουμε μια βέβαιη ανατροπή των ισορροπιών του.
Αυτή την προοπτική της απώλειας των ισορροπιών του πολιτισμού μας πρέπει να την αντιμετωπίσει το Σχολείο. Και πρέπει να την αντιμετωπίσει, για να δώσει ισορροπημένους πολίτες και κοινωνικούς εταίρους για το μέλλον. Η τεχνολογία με άλλα λόγια μας αναγκάζει να δεχτούμε έναν άλλο πολιτισμό.
Κι ερχόμαστε τώρα στο Σχολείο του σήμερα που ετοιμάζει τον πολίτη του μέλλοντος. Ετοιμάζει τον πολίτη της «υπερ-πόλης». Ποιος όμως είναι αυτός ο πολίτης; Είναι ο Homo Electronicus;
Κατά την άποψή μου, η κρίσιμη διάσταση, το κρίσιμο κλειδί, για τον άνθρωπο του μέλλοντος και το μέλλον του ανθρώπου είναι ο πολιτισμός. Γιατί, είτε σκληρύνει είτε αποσυντεθεί ο κοινωνικός ιστός, οι μήτρες πολιτισμού ούτε πρέπει να σκληρύνουν, ούτε πρέπει να αποσυντεθούν. Η πλατεία του χωριού, για παράδειγμα, η πλατεία της μικρής πόλης, η εκκλησία της ενορίας, ήταν μήτρες πολιτισμού. Κι όχι μόνο αυτές.
Στη μετα-πόλη αυτές οι εστίες πολιτισμού δεν πρέπει να χαθούν. Πρέπει να μετατοπιστούν. Και χώρος υποδοχής των απειλούμενων μητρών πολιτισμού είναι το Σχολείο. Το Σχολείο στη μεταβατική αυτή περίοδο, στην περίοδο που αφομοιώνεται και εμπεδώνεται η επανάσταση της επικοινωνίας, της πληροφορίας και των διαδικτύων, αλλάζει μορφή, αλλάζει σχήμα, αλλάζει δυναμική. Χάνει μέρος από τα πεδία των μαχών για την κατάκτηση της γνώσης και κερδίζει μέρος από το πεδίο του πολιτισμού.
Ο πολίτης του μέλλοντος με τη σωστή παιδεία θα έχει όλες τις προδιαγραφές να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα, άρα και ν’ αλλάζει επάγγελμα. Αν, λοιπόν, κάποιοι από τους σημερινούς νέους γίνουν εκπαιδευτικοί και παράλληλα έχουν εφοδιαστεί με τη δεξιότητα της προσαρμογής στα νέα δεδομένα και έχουν οπλιστεί με όλες τις άλλες δεξιότητες αναζήτησης, ανάγνωσης, κατανόησης και επιλογής της πληροφορίας εκείνης που θα τους λύσει το πρόβλημα, θα αναζητήσουν έγκαιρα και την αλλαγή επαγγέλματος. Πέραν όμως αυτού, οι μηχανές θα αναλάβουν εξ ολοκλήρου τη μετάδοση της γνώσης, θα αναλάβουν τον τομέα της μάθησης. Την παιδεία του ανθρώπου, την αγωγή, την καλλιέργεια της ψυχής, τα μαγνητικά πεδία της ανθρωπιάς, την αγωγιμότητα του πολιτισμού μας, ποιός θα τα αναλάβει; Ο εκπαιδευτικός, με τη δυναμική και μαγεία του παιδαγωγού, του εμψυχωτή, του μύστη, του σμιλευτή ψυχών, θα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην μετα-πόλη ή στο τέρας της υπερ-πόλης, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσα από το INTERNΕT.
Ειπώθηκε παραπάνω ότι το Σχολείο αλλάζει μορφή. Συνοδευτικό της έννοιας Σχολείο είναι και η έννοια εκπαιδευτικός. Επομένως το Σχολείο αλλάζει μορφή και ο εκπαιδευτικός αλλάζει ρόλο. Θα καταργηθεί ο εκπαιδευτικός ο οποίος θα παραμείνει στις αναχρονιστικές εκπαιδευτικές μήτρες. Το άνοιγμα του Σχολείου στις εξελίξεις είναι αναγκαία συνθήκη. Φανταστείτε ότι αύριο τη μάθηση στην Ελλάδα την «αναλαμβάνουν» οι μηχανές. Όλα γίνονται μέσω των δικτύων. Αλήθεια, τους κώδικες του πολιτισμού μας ποιος θα τους ανοίξει στα παιδιά; Την ανάγνωση, την αρίθμηση, την πληροφορική, την αγωγή υγείας (σώμα – πνεύμα – ψυχή), ποια μηχανή θα τους τα διδάξει;
Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν αρκετοί ρομαντικοί στην Ελλάδα. Αρκετοί ρομαντικοί που δεν θρηνολογούν γι’ αυτό που φεύγει. Που προσπαθούν να προσδιορίσουν αυτό που έρχεται και να το υποδεχτούν με τέτοιον τρόπο που δεχόμαστε στο σπίτι μας έναν ξένο για τον οποίον μαντεύουμε πολλά και γνωρίζουμε λίγα. Ξέρω όμως πως χωρίς ρομαντικούς δεν θα μπορέσουμε να οργανώσουμε την έφοδο στο μέλλον. Προσωπικά ανήκω στους ρομαντικούς. Παραμένω αθεράπευτα ένας νοσταλγός του μέλλοντος.
RSS Feed
