Στο πλαίσιο του εορτασμού της Εθνικής Επετείου της 28ης Οκτωβρίου ο κ. Αργύρης Σφουντούρης, αστροφυσικός, επιζών της σφαγής του Διστόμου, θα επισκεφθεί τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα, στη Βάρη Αττικής και θα μιλήσει στα παιδιά των Δ’, Ε’ και ΣΤ’ τάξεων του Δημοτικού την Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2013, στις 8.45 π.μ.
Ο κ. Σφουντούρης, ως επίσημος προσκεκλημένος των παιδιών, θα καταθέσει την προσωπική του μαρτυρία για τα χρόνια της Κατοχής, τη σφαγή του Διστόμου, την απελευθέρωση. Θα μιλήσει, ακόμη, για το ταξίδι του ως την Ελβετία σε ηλικία οκτώμισι χρόνων, την παραμονή του στο ορφανοτροφείο Πεσταλότσι, τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης, αλλά και για τη συνέχεια της προσωπικής του ιστορίας που τον φέρνει ως τις ημέρες μας στο Σχολείο μας, αληθινό πρεσβευτή της παγκόσμιας ειρήνης.Συνέντευξη στον Γιώργο Κιούση (g.kiousis@eleftherotypia.net)
Μόλις στα τέσσερά του χρόνια έζησε τη φρίκη του πολέμου. Στις 10 Ιουνίου του 1944 χτυπάει το χωριό του ο ναζιστικός τρόμος. Αφού στρατιώτες μιας γερμανικής ειδικής μεραρχίας των Ες-Ες κλείνουν τους δρόμους προς το χωριό, αρχίζει αυτό που οι Γερμανοί τότε το ονόμαζαν «μέτρα εξιλέωσης»: ως εκδίκηση για το θάνατο στρατιωτών τους σε μάχη με Ελληνες αντάρτες κοντά στο διπλανό χωριό, οι Γερμανοί εκτελούν πρώτα 12 αγρότες και μετά σφάζουν ολόκληρο τον πληθυσμό του χωριού.
Δολοφονούν πάνω από 200 κατοίκους, βρέφη, παιδιά, εγκύους, ακόμη και τους ηλικιωμένους του χωριού. Το αγόρι το πηγαίνουν σκελετωμένο από την πείνα σε ένα ορφανοτροφείο στον Πειραιά, όπου έχουν εισαχθεί πολύ περισσότερα από 1.000 ορφανά του πολέμου.
Το μεγάλο ταξίδι
Οταν γίνεται οκτώμισι χρόνων, εμφανίζεται μια αποστολή του Ερυθρού Σταυρού στο ορφανοτροφείο και διαλέγει μερικά παιδιά, που προορίζονται να σταλούν σε ταξίδι σε μια μακρινή χώρα: ένα ταξίδι στην Ελβετία, στο παιδικό χωριό Πεσταλότσι του Τρόγκεν. Σιγά σιγά, ο Αργύρης ξαναβρίσκει τις δυνάμεις του, κερδίζει την προσοχή (των δασκάλων του) και μπορεί στη συνέχεια να επισκεφθεί το Λύκειο στο Τρόγκεν. Μετά το απολυτήριο, πηγαίνει στη Ζυρίχη, όπου σπουδάζει στο Πολυτεχνείο (ΕΤΗ) μαθηματικά, πυρηνική φυσική και αστροφυσική.
Ο Αργύρης, νέος ακόμα και καθηγητής της Φυσικής, αρχίζει να γράφει ποιήματα και δοκίμια. Στη Ζυρίχη την περίοδο της χούντας εκδίδει το πολιτιστικό περιοδικό «Προπύλαια», στο οποίο δημοσιεύει νέα ποιήματα και άλλα έργα, τα οποία απαγορεύονται στην Ελλάδα. Εχοντας συμπληρώσει τα 40 χρόνια, ακολουθεί μια ριζοσπαστική ρήξη: ο Αργύρης αποφασίζει να ασχοληθεί με την αναπτυξιακή βοήθεια, κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανάπτυξη και Συνεργασία (NADEL) στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ΕΤΗ) και στη συνέχεια περνά μερικά χρόνια στη Σομαλία, στο Νεπάλ και στην Ινδονησία, όπου συνεργάζεται σε ένα πρόγραμμα για την ίδρυση Ανώτατων Τεχνικών Σχολών.
Πριν από μερικά χρόνια, ο Ελβετός σκηνοθέτης Στέφαν Χάουπτ αποφάσισε να ανεβάσει την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη στη Ζυρίχη. Χρειαζόταν έναν Ελληνα, όχι απαραιτήτως ηθοποιό, για να διαβάσει αποσπάσματα του έργου. Συναντήθηκε με τον Αργύρη Σφουντούρη, ο οποίος -συμπτωματικά- ήταν ο μεταφραστής της «Ασκητικής» στα γερμανικά. Ετσι, δημιουργήθηκε η ταινία «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη». Την Πέμπτη, ώρα 9 π.μ., ο Αργύρης Σφουντούρης μιλά στους μαθητές των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα στη Βάρη, με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου.
* Κύριε Σφουντούρη, τιμή μας να σας φιλοξενούμε στην «Κ.Ε.». Πώς ξεφορτώνει κάποιος το βάρος του ναζισμού;
- Με θάρρος, υπομονή, επιμονή και αξιοπρέπεια.
* Επουλώνονται τα παιδικά τραύματα;
- Οχι. Μεγαλώνοντας και δημιουργώντας, αντέχεις καλύτερα στον πόνο.
* Κλείνουν οι πληγές του πολέμου;
- Για τους ηττημένους, όπως έδειξε το παράδειγμα της Γερμανίας, (υπερ)βολικά γρήγορα. Για τους νικητές, όχι. Δυστυχώς, η άπτερη νίκη δεν μπορεί να πετάξει.
* Μάθατε να ζείτε με το παρελθόν;
- Η μνήμη δεν είναι παρελθόν, είναι σπόρος της σκέψης και του καρπού, θεμέλιο της ζωής.
* Πώς το ξεπεράσατε, πώς δώσατε θετικό νόημα στα έργα σας;
- Δεν το ξεπέρασα. Εμαθα να το αντέχω, να οραματίζομαι και να μάχομαι για μια ανθρωπότητα που δεν παραμένει ουτοπία.
* Σε ένα νεαρό που κάνει γκράφιτι σε τοίχο τη σβάστικα τι θα λέγατε;
- Θα τον έφερνα στο Μαυσωλείο του Διστόμου να βρεθεί αντιμέτωπος με ένα αποτέλεσμα των πράξεών του.
* Την αποδοχή της Χρυσής Αυγής από μερίδα συνελλήνων μας πώς τη σχολιάζετε;
- Είναι αποτέλεσμα της υποκριτικής και μονοδιάστατης ηθικής της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας.
* Λένε πως οι Γερμανοί είχαν προαποφασίσει τη σφαγή του Διστόμου. Ακόμη και την αφορμή που ζητούσαν, την προκάλεσαν οι ίδιοι...
- Υπάρχουν πολλές ανεξερεύνητες πτυχές, που, δυστυχώς, κανένας δεν κατάφερε ή θέλησε να εξερευνήσει στα (τόσο πλούσια!) γερμανικά αρχεία. Η ΑΛΗΘΕΙΑ, όπως έχω λόγους να πιστεύω εγώ, θα ήταν σεισμός για την πολιτική της μεταπολεμικής Γερμανίας.
* Πώς αποφασίσατε να σπουδάσετε αστροφυσική;
- Γιατί η μαθηματική αστρονομία ήταν για μένα το πρότυπο της αποτελεσματικής σκέψης και ήθελα να εξασκηθώ πολύ, ώστε να μπορέσω, αχ, να βρω απαντήσεις και στις άλλες δύσκολες ερωτήσεις που με βασάνιζαν.
* Η ανθρωπιστική σας δράση με το Ελβετικό Σώμα Βοήθειας στα θύματα καταστροφών στη Σομαλία κ.α. ήταν λυτρωτική; Τι σας πρόσφερε;
- Πήγα για να προσφέρω, όχι για να λυτρωθώ. Κι όμως, αργότερα είχα τύψεις, όταν κατάλαβα πόσο λίγα πρόσφερα και πόσο πολύ ωρίμασα, αντιμετωπίζοντας σε γεωγραφικό και ιστορικό καθρέφτη τη συνεχή επανάληψη της απάνθρωπης βίας και του ανθρώπινου πόνου.
* Η ωραιότερη ερώτηση που δεχθήκατε από μαθητή σχολείου;
- Αν έχω φυλάξει το γράμμα του Einstein...
* Το γράμμα που λάβατε και σας συγκίνησε;
- Από ένα νέο Ελληνα, που είδε το ντοκιμαντέρ και γνώρισε έτσι έμμεσα την ιστορία του παππού του, ενώ συγχρόνως κατάλαβε γιατί ο παππούς του σιωπούσε τόσο επίμονα για το πικρό παρελθόν του.
* Το γερμανικό ακροατήριο, που ακούει τις ομιλίες σας, πώς αντιδρά;
- Πολύ συγκινημένα, συνήθως με μεγάλη έκπληξη, που δεν τους δίδαξαν την αληθινή ιστορία τους στα σχολεία.
* Τι μας οφείλει η Γερμανία;
- Εκτός απ' τα οικονομικά, μας οφείλει το σεβασμό που δεν επέδειξε -ούτε ως λαός ούτε ως εξουσία (ή «ελίτ»)- απέναντι στα θύματά της, αλλά ούτε καν απέναντι στα παιδιά της και το μέλλον της. Η εξάλειψη από τους Γερμανούς ναζί κάθε ηθικής και αξιοπρέπειας ήταν τόσο ολοκληρωτική, ώστε η μεταπολεμική Γερμανία δεν είχε ούτε πρότυπο ούτε σπόρο για ένα έντιμο μέλλον.
* Ενα σχόλιο για τα θύματα του σημερινού οικονομικού πολέμου;
- Η κρίση ήταν αναπόφευκτη, λόγω της μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής διαφθοράς στην Ελλάδα. Εφαρμόζεται έτσι εδώ τώρα, βίαια και αποτρόπαια, η παγκοσμιοποίηση, δηλαδή η «νέα» οικονομική πολιτική που κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Δυστυχώς, εφαρμόζεται από δήθεν Ελληνες.
* Ενα απόσπασμα από την «Ασκητική» που μεταφράσατε και σας εκφράζει;
- «Και αυτό το ΕΝΑ (ο Θεός) δεν υπάρχει (επί της Γης)»...
* Ποια εικόνα θα συμβολίζει πάντα τον αγώνα σας;
- Το παιδί με τα σφραγισμένα χείλη, το παιδί που του σφράγισαν τα χείλη.
* Με τη σοφία της ζωής και των χρόνων σας, τι συμβουλή θα δίνατε στους νέους;
- Να ανακαλύψουν οι νέες και οι νέοι -όσο το δυνατόν νωρίτερα- το καθήκον τους απέναντι στον εαυτό τους, τους δικούς τους, την πατρίδα τους, την ανθρωπότητα, τον πλανήτη Γη - και να αναγνωρίσουν τις προτεραιότητες.
Μόλις στα τέσσερά του χρόνια έζησε τη φρίκη του πολέμου. Στις 10 Ιουνίου του 1944 χτυπάει το χωριό του ο ναζιστικός τρόμος. Αφού στρατιώτες μιας γερμανικής ειδικής μεραρχίας των Ες-Ες κλείνουν τους δρόμους προς το χωριό, αρχίζει αυτό που οι Γερμανοί τότε το ονόμαζαν «μέτρα εξιλέωσης»: ως εκδίκηση για το θάνατο στρατιωτών τους σε μάχη με Ελληνες αντάρτες κοντά στο διπλανό χωριό, οι Γερμανοί εκτελούν πρώτα 12 αγρότες και μετά σφάζουν ολόκληρο τον πληθυσμό του χωριού.
Δολοφονούν πάνω από 200 κατοίκους, βρέφη, παιδιά, εγκύους, ακόμη και τους ηλικιωμένους του χωριού. Το αγόρι το πηγαίνουν σκελετωμένο από την πείνα σε ένα ορφανοτροφείο στον Πειραιά, όπου έχουν εισαχθεί πολύ περισσότερα από 1.000 ορφανά του πολέμου.
Το μεγάλο ταξίδι
Οταν γίνεται οκτώμισι χρόνων, εμφανίζεται μια αποστολή του Ερυθρού Σταυρού στο ορφανοτροφείο και διαλέγει μερικά παιδιά, που προορίζονται να σταλούν σε ταξίδι σε μια μακρινή χώρα: ένα ταξίδι στην Ελβετία, στο παιδικό χωριό Πεσταλότσι του Τρόγκεν. Σιγά σιγά, ο Αργύρης ξαναβρίσκει τις δυνάμεις του, κερδίζει την προσοχή (των δασκάλων του) και μπορεί στη συνέχεια να επισκεφθεί το Λύκειο στο Τρόγκεν. Μετά το απολυτήριο, πηγαίνει στη Ζυρίχη, όπου σπουδάζει στο Πολυτεχνείο (ΕΤΗ) μαθηματικά, πυρηνική φυσική και αστροφυσική.
Ο Αργύρης, νέος ακόμα και καθηγητής της Φυσικής, αρχίζει να γράφει ποιήματα και δοκίμια. Στη Ζυρίχη την περίοδο της χούντας εκδίδει το πολιτιστικό περιοδικό «Προπύλαια», στο οποίο δημοσιεύει νέα ποιήματα και άλλα έργα, τα οποία απαγορεύονται στην Ελλάδα. Εχοντας συμπληρώσει τα 40 χρόνια, ακολουθεί μια ριζοσπαστική ρήξη: ο Αργύρης αποφασίζει να ασχοληθεί με την αναπτυξιακή βοήθεια, κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανάπτυξη και Συνεργασία (NADEL) στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ΕΤΗ) και στη συνέχεια περνά μερικά χρόνια στη Σομαλία, στο Νεπάλ και στην Ινδονησία, όπου συνεργάζεται σε ένα πρόγραμμα για την ίδρυση Ανώτατων Τεχνικών Σχολών.
Πριν από μερικά χρόνια, ο Ελβετός σκηνοθέτης Στέφαν Χάουπτ αποφάσισε να ανεβάσει την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη στη Ζυρίχη. Χρειαζόταν έναν Ελληνα, όχι απαραιτήτως ηθοποιό, για να διαβάσει αποσπάσματα του έργου. Συναντήθηκε με τον Αργύρη Σφουντούρη, ο οποίος -συμπτωματικά- ήταν ο μεταφραστής της «Ασκητικής» στα γερμανικά. Ετσι, δημιουργήθηκε η ταινία «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη». Την Πέμπτη, ώρα 9 π.μ., ο Αργύρης Σφουντούρης μιλά στους μαθητές των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα στη Βάρη, με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου.
* Κύριε Σφουντούρη, τιμή μας να σας φιλοξενούμε στην «Κ.Ε.». Πώς ξεφορτώνει κάποιος το βάρος του ναζισμού;
- Με θάρρος, υπομονή, επιμονή και αξιοπρέπεια.
* Επουλώνονται τα παιδικά τραύματα;
- Οχι. Μεγαλώνοντας και δημιουργώντας, αντέχεις καλύτερα στον πόνο.
* Κλείνουν οι πληγές του πολέμου;
- Για τους ηττημένους, όπως έδειξε το παράδειγμα της Γερμανίας, (υπερ)βολικά γρήγορα. Για τους νικητές, όχι. Δυστυχώς, η άπτερη νίκη δεν μπορεί να πετάξει.
* Μάθατε να ζείτε με το παρελθόν;
- Η μνήμη δεν είναι παρελθόν, είναι σπόρος της σκέψης και του καρπού, θεμέλιο της ζωής.
* Πώς το ξεπεράσατε, πώς δώσατε θετικό νόημα στα έργα σας;
- Δεν το ξεπέρασα. Εμαθα να το αντέχω, να οραματίζομαι και να μάχομαι για μια ανθρωπότητα που δεν παραμένει ουτοπία.
* Σε ένα νεαρό που κάνει γκράφιτι σε τοίχο τη σβάστικα τι θα λέγατε;
- Θα τον έφερνα στο Μαυσωλείο του Διστόμου να βρεθεί αντιμέτωπος με ένα αποτέλεσμα των πράξεών του.
* Την αποδοχή της Χρυσής Αυγής από μερίδα συνελλήνων μας πώς τη σχολιάζετε;
- Είναι αποτέλεσμα της υποκριτικής και μονοδιάστατης ηθικής της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας.
* Λένε πως οι Γερμανοί είχαν προαποφασίσει τη σφαγή του Διστόμου. Ακόμη και την αφορμή που ζητούσαν, την προκάλεσαν οι ίδιοι...
- Υπάρχουν πολλές ανεξερεύνητες πτυχές, που, δυστυχώς, κανένας δεν κατάφερε ή θέλησε να εξερευνήσει στα (τόσο πλούσια!) γερμανικά αρχεία. Η ΑΛΗΘΕΙΑ, όπως έχω λόγους να πιστεύω εγώ, θα ήταν σεισμός για την πολιτική της μεταπολεμικής Γερμανίας.
* Πώς αποφασίσατε να σπουδάσετε αστροφυσική;
- Γιατί η μαθηματική αστρονομία ήταν για μένα το πρότυπο της αποτελεσματικής σκέψης και ήθελα να εξασκηθώ πολύ, ώστε να μπορέσω, αχ, να βρω απαντήσεις και στις άλλες δύσκολες ερωτήσεις που με βασάνιζαν.
* Η ανθρωπιστική σας δράση με το Ελβετικό Σώμα Βοήθειας στα θύματα καταστροφών στη Σομαλία κ.α. ήταν λυτρωτική; Τι σας πρόσφερε;
- Πήγα για να προσφέρω, όχι για να λυτρωθώ. Κι όμως, αργότερα είχα τύψεις, όταν κατάλαβα πόσο λίγα πρόσφερα και πόσο πολύ ωρίμασα, αντιμετωπίζοντας σε γεωγραφικό και ιστορικό καθρέφτη τη συνεχή επανάληψη της απάνθρωπης βίας και του ανθρώπινου πόνου.
* Η ωραιότερη ερώτηση που δεχθήκατε από μαθητή σχολείου;
- Αν έχω φυλάξει το γράμμα του Einstein...
* Το γράμμα που λάβατε και σας συγκίνησε;
- Από ένα νέο Ελληνα, που είδε το ντοκιμαντέρ και γνώρισε έτσι έμμεσα την ιστορία του παππού του, ενώ συγχρόνως κατάλαβε γιατί ο παππούς του σιωπούσε τόσο επίμονα για το πικρό παρελθόν του.
* Το γερμανικό ακροατήριο, που ακούει τις ομιλίες σας, πώς αντιδρά;
- Πολύ συγκινημένα, συνήθως με μεγάλη έκπληξη, που δεν τους δίδαξαν την αληθινή ιστορία τους στα σχολεία.
* Τι μας οφείλει η Γερμανία;
- Εκτός απ' τα οικονομικά, μας οφείλει το σεβασμό που δεν επέδειξε -ούτε ως λαός ούτε ως εξουσία (ή «ελίτ»)- απέναντι στα θύματά της, αλλά ούτε καν απέναντι στα παιδιά της και το μέλλον της. Η εξάλειψη από τους Γερμανούς ναζί κάθε ηθικής και αξιοπρέπειας ήταν τόσο ολοκληρωτική, ώστε η μεταπολεμική Γερμανία δεν είχε ούτε πρότυπο ούτε σπόρο για ένα έντιμο μέλλον.
* Ενα σχόλιο για τα θύματα του σημερινού οικονομικού πολέμου;
- Η κρίση ήταν αναπόφευκτη, λόγω της μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής διαφθοράς στην Ελλάδα. Εφαρμόζεται έτσι εδώ τώρα, βίαια και αποτρόπαια, η παγκοσμιοποίηση, δηλαδή η «νέα» οικονομική πολιτική που κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους. Δυστυχώς, εφαρμόζεται από δήθεν Ελληνες.
* Ενα απόσπασμα από την «Ασκητική» που μεταφράσατε και σας εκφράζει;
- «Και αυτό το ΕΝΑ (ο Θεός) δεν υπάρχει (επί της Γης)»...
* Ποια εικόνα θα συμβολίζει πάντα τον αγώνα σας;
- Το παιδί με τα σφραγισμένα χείλη, το παιδί που του σφράγισαν τα χείλη.
* Με τη σοφία της ζωής και των χρόνων σας, τι συμβουλή θα δίνατε στους νέους;
- Να ανακαλύψουν οι νέες και οι νέοι -όσο το δυνατόν νωρίτερα- το καθήκον τους απέναντι στον εαυτό τους, τους δικούς τους, την πατρίδα τους, την ανθρωπότητα, τον πλανήτη Γη - και να αναγνωρίσουν τις προτεραιότητες.
RSS Feed
