Συμμετοχή των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα στη δράση «Το πείραμα του Ερατοσθένη για τον Υπολογισμό της Ακτίνας της Γης - 2018»

Μαθητές της Β’ Γυμνασίου πραγματοποίησαν την Τετάρτη 21/3/2018 το Πείραμα του Ερατοσθένη, συμμετέχοντας με άλλα περίπου 850 σχολεία της χώρας, την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, σε μια ευρύτερη δράση, κατά την οποία επανέλαβαν τους συλλογισμούς και τους υπολογισμούς του μεγάλου πανεπιστήμονα της αρχαιότητας, Ερατοσθένη, για τον υπολογισμό της ακτίνας της Γης.

Πρόκειται για μια καθιερωμένη πλέον εκπαιδευτική δράση, διαχρονικά διδακτική, που συνδιοργανώνεται από τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.) Σερρών, Πιερίας, Λακωνίας, Κω και Θεσπρωτίας, με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ.) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.), του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων και της Πανελλήνιας Ένωσης Υπεύθυνων Ε.Κ.Φ.Ε. (ΠΑΝΕΚΦΕ). 

Η εκθετική αύξηση των συμμετοχών των ελληνικών σχολείων αποτελεί αδιάσειστο επιχείρημα για την αξία της πειραματικής, βιωματικής και συνεργατικής μάθησης!

Περιγραφή της εκπαιδευτικής δράσης

Την Τετάρτη 21 Μαρτίου 2018 στις 12πμ (ημέρα της φετινής Εαρινής Ισημερίας), οι μαθητές του τμήματος Β3 του Γυμνασίου του σχολείου μας, χωρισμένοι σε 8 ομάδες υλοποίησαν τη δράση στην αυλή του Λυκείου με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών κ. κ. Κατερίνα Μαργέτη και Κωνσταντίνο Μπίλια, αφού προηγουμένως είχαν ενημερωθεί αναλυτικά για το περιεχόμενο του πειράματος από τον κ. Κωνσταντίνο Μπίλια.

Με ευρηματικότητα και επιδεξιότητα, οι μαθητές στερέωσαν μεταλλικές ράβδους, μέτρησαν τα μήκη τους και τα μήκη των σκιών τους, επαναλαμβάνοντας το ιστορικό αυτό πείραμα. Στη συνέχεια πήγαν στα εργαστήρια Φυσικής, όπου επεξεργαστήκαν αυτές τις μετρήσεις και σε συνδυασμό με την απόσταση του Σχολείου μας από τον Ισημερινό, που την υπολόγισαν χρησιμοποιώντας διαδικτυακές εφαρμογές (Google Earth, κλπ), οδηγήθηκαν στον υπολογισμό της ακτίνας της Γης, με  αξιοθαύμαστα μικρό σφάλμα.

Πιο συγκεκριμένα, η πραγματική μέση ακτίνα της Γης είναι 6.370 km ενώ οι μαθητές  την υπολόγισαν 6.630 km, με μια απόκλιση περίπου 4%.

Φωτογραφίες της δράσης από διάφορα σχολεία της χώρας και το δικό μας μπορείτε να δείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:  https://drive.google.com/open?id=1ZDWjB58rjXZ5JCpc9z_9JnXmSihw_7bT

Λίγα λόγια για την ιστορία του πειράματος (*)

Ο Ερατοσθένης (3ος π.Χ. αιώνας) ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο), στη Συήνη (Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν έριχναν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεφτιζόταν ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιού. Παρατήρησε όμως ότι στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά. Σκέφτηκε πως αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να συμβαίνει; Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη όπως νόμιζαν τότε αλλά σφαιρική. Ο υπολογισμός της ακτίνας της Γης μπορεί να γίνει, αν είναι γνωστή η απόσταση Συήνης-Αλεξάνδρειας -την οποία σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Ερατοσθένης για να τη μετρήσει προσέλαβε βηματιστές- και η διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, η οποία -από το μήκος της σκιάς ενός οβελίσκου- υπολογίστηκε ίση με περίπου 7 μοίρες.

Η περιφέρεια της Γης υπολογίστηκε ίση με 40.000 Km, μια απάντηση που ο Ερατοσθένης έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα εργαλεία ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα. Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες. Επομένως, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι' αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.

(*) Δελτίο Τύπου: Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.) Σερρών,  Πιερίας, Λακωνίας, Κω, Θεσπρωτίας, Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.